Eerder deze weken woonden zo’n twintig ‘Koninklijk Huis-verslaggevers’, journalisten werkzaam voor dagbladen, persbureaus, nieuwszenders en tijdschriften, in de Statenzaal van het ministerie van Algemene Zaken een achtergrondgesprek met Willem-Alexander en Máxima. Tevens aanwezig namens het stel een batterij RVD’ers die er op toezag dat alle spelregels nauwlettend werden nageleefd.

Voor de RVD en het koninklijk paar werd het een appeltje-eitje bijeenkomst, aangezien de aanwezige journalisten al vele malen eerder aan dit soort settings hebben deelgenomen. De Vereniging Verslaggevers Koninklijk Huis heeft met de RVD afspraken gemaakt die met vrije journalistiek niets van doen hebben. Zo mochten de kroonprins en z’n vrouw niet geciteerd worden en het gesprek niet opgenomen. De uitspraken mogen slechts geparafraseerd worden. Wie niet akkoord gaat met de voorwaarden, is niet welkom.

Maar er is meer loos. Neem de in 2005 op aandringen van Beatrix ingestelde mediacode. Daarin wordt onder meer vermeld dat onwelgevallige verhalen en élke foto die niet gemaakt is tijdens een door de RVD geregisseerd ‘persmoment’ automatisch tot ‘privé-aangelegenheden’ worden bestempeld, en dus niet gepubliceerd mogen worden. Staatscensuur in opdracht van koninklijke huize waar elk zichzelf respecterend persorgaan zich sindsdien op galante wijze aan houdt, als lakeien aan het hof.

Er zijn gelukkig ook nog media die zich niet altijd zo volgzaam opstellen, al leidde dat in alle drie de gevallen tot verloren rechtszaken. Deze week meldde de RVD een bodemprodecure aan te zullen spannen tegen de Nieuwe Revu, dat met de publicatie van heimelijk genomen foto’s van prinses Amalia, dochter van het kroningspaar, moedwillig de mediacode heeft doorbroken. Het blad meldt dat de door de RVD opgelegde journalistieke beperkingen niet passen binnen een moderne democratie.

Daar heeft de redactie van het weekblad helemaal gelijk in, en het is van de zotte dat ze tot nu toe nauwelijks steun krijgen van overige persorganen. Alexander Pleijter, lector journalistiek & innovatie aan Fontys Hogeschool Journalistiek en hoofdredacteur van De Nieuwe Reporter, is een van de weinige journalisten die wél stelling neemt tegen de mediacode. “Eigenlijk is het een vorm van chantage”, zegt hij vandaag in dagblad Sp!ts. “Als je je als redactie niet aan de code houdt, wordt je als medium uitgesloten voor de fotosessies met de Oranjes.”

Pleiter meent ook dat de code in strijd is met de wet. “De mediacode beperkt de bewegingsvorm van de journalist. Wat dat betreft is het ook een rare code want er is in Nederland wettelijk van alles vastgelegd over privacy, wat journalisten vrijheid en beperkingen geeft. In de mediacode zijn eigenlijk nog extra regels die de RVD buiten de privacywet heeft opgesteld om een familie te beschermen. Het is gek dat redacties daarmee akkoord gaan.”

Overigens heeft Nieuwe Revu inmiddels een beetje spijt. Niet omdat het de mediacode doorbroken heeft, maar vanwege het karakter van de gepubliceerde foto’s van de 9-jarige Amalia, genomen op een hockeyveld. De ophef daarover in de media, al dan niet geveinsd, leidt de aandacht af van de noodzakelijk te voeren discussie over de koninklijke perscensuur en de strekking van het bijbehorende achtergrondverhaal.

De kans dat Nieuwe Revu en diens uitgever Sanamo de bodemprocedure wint, is vrijwel nihil. In de loop der jaren werden er door de RVD en het koningshuis met succes zeven rechtszaken aangespannen tegen de media. Vrije journalistiek is heilig in dit land, behalve als het om de koninklijke familie gaat. Dan gaan de heren/dames die aan het hoofd staan van de rechterlijke macht, op hoffelijke wijze door de knieën voor het staatshoofd. Weg met de monarchie?

Alex van Veen

Eerdere artikelen van Ravage over de vermaledijde mediacode lees je hier.