Na een overvol programma sloot de 43-ste editie van het Internationaal Filmfestival Rotterdam (IFFR) afgelopen weekeinde af met 287.000 bezoekers over tien dagen, iets meer dan vorig jaar. Nederlandse filmfestivals zijn vooral bezig bezoekers vast te houden. Het documentaire filmfestival IDFA in Amsterdam is, met 220.000 verkochte kaartjes in 2013, het enige filmfestival waar sprake is van een gestage groei.
Grote vraag is of themaprogramma’s op het IFFR, zoals Europa-programma, überhaupt wel bezoekers hebben getrokken. De grote massa was vooral op zoek naar de krenten in de pap, films die ze gezien móesten hebben. De Amerikaanse film Nebraska won de Publieksprijs, een prachtige, maar geen echt baanbrekende film.
Er was veel aandacht voor experimenteel en ongebruikelijk filmwerk, maar dat leverde zelden sprankelende bijdragen op. Dit soort films wordt hoofdzakelijk op festivals vertoond, waardoor het moeilijk is om daadwerkelijk grote talentvolle regisseurs binnen dit genre binnen te halen. Immers, de concurrentie met vergelijkbare internationale filmfestivals is moordend.
De verhitte discussies, de relletjes en reuring die vroeger schering en inslag waren, werden node gemist op het IFFR. En er is altijd wel die eeuwige roep om grote namen. Vorig jaar was dat nog de Italiaanse regisseur Bernardo Bertolucci. In de jaren ’70 en ’80 waren beroemde regisseurs nog kind-aan-huis in Rotterdam, maar die zijn onderhand niet meer binnen te halen. Dat is jammer want ze geven het festival een internationale uitstraling.
Wel was er sprake van een aansprekend retrospectief met het complete oeuvre van de Deense 70-jarige Nils Malmros. Buiten de grenzen van zijn vaderland is deze regisseur tamelijk onbekend, dus het was een unieke kans om kennis te maken met zijn werk. Het favoriete thema van Malmros is de kracht van de liefde en de peilloze diepte van de wanhoop bij afloop ervan. Het knappe van zijn werk is dat Malmros zelden in loodzwaar melodrama vervalt. De films zijn sober vormgegeven en opvallend licht van toon.
Sorrow and Joy (2013), volgens Malmros zijn allerlaatste film, is een aangrijpend meesterwerk. Vanwege gevoelens van jaloezie, eenzaamheid en een psychose doodt een lerares haar baby. De echtgenoot, een gevierd filmregisseur, probeert te achterhalen wat er mis is gegaan, waarin hij gefaald heeft. De film vangt aan met de verschrikkelijke daad en het onderzoek ervan door de autoriteiten, om daarna terug te keren in de tijd toen alles nog goed was, maar de kiemen van het drama al aanwezig bleken.
Ook de bloeiende opkomst van de Latijns-Amerikaanse cinema was te ervaren op het IFFR. Na de opheffing van het Latin American Film Festival is het Rotterdamse festival nog de enige bron voor het volgen van de laatste ontwikkelingen op filmgebied op dat immense continent. De twee ijzersterke bijdragen uit Brazilië, Casa Grande van Fellipe Barbosa en Riocorrente van Paulo Sacramento, wonnen weliswaar geen prijs in de Tiger Awards competitie, maar goed dat ze te zien waren.
De Chileense film To Kill a Man (Matan a un hombre) van regisseur Alejandro Fernández Almendras won wél een prijs (KNF prijs van de Nederlandse filmjournalisten) en zal later dit jaar in de filmtheaters te zien zijn. De film toont ons hoe moeilijk het eigenlijk is om een mens te doden, ook al betreft het een slechterik van de ergste soort.
Een brave boswachter en zijn gezin worden geterroriseerd door een bullebak en zijn bende. Hij laat het getreiter over zich heen gaan, maar wanneer zijn dochter aangerand wordt slaan bij hem de stoppen door. Met veel moeite doodt hij zijn kwelgeest, en dan moet hij zich ook nog zien te ontdoen van het lijk. Het bloedstollend en met veel zwarte humor vormgegeven To Kill a Man biedt voldoende stof tot nadenken.
Ook in Mexico worden de laatste tijd interessante films gemaakt. Club Sándwich van regisseur Fernando Eimbcke, over een moeder die met haar 15-jarige zoon in een vakantieoord verblijft, is misschien wel het aardigste voorbeeld hiervan. Het toont de liefde en affectie tussen moeder en zoon, en diens seksueel ontwaken. Wanneer hij een liefje ontmoet, staat de moeder voor een dilemma: loslaten of deze relatie saboteren? Tragikomisch, hilarisch en vol aansprekende details, deze geweldige derde film van de talentvolle Eimbcke.
Zo waren er toch opvallende films van jonge talentvolle regisseurs te zien op het IFFR, en zeker niet allemaal binnen het kader van het competitieprogramma. De Tiger Award competitie, waarin de eerste of tweede filmbijdrage van deelnemende regisseurs te zien zijn, roept ieder jaar lauwere reacties op bij professionele volgers van het festival. Aan de opzet van deze competitie, waarvan het aantal deelnemers teruggeschroefd zou moet worden hetgeen de kwaliteit vergroot, dient gesleuteld te worden. Intussen kijk ik alweer reikhalzend uit naar de 44ste editie.
Ulrik van Tongeren
Eerdere bijdragen over het IFFR vind je hier en hier.