De dood van Alberto Nisman, de openbaar aanklager die onderzoek deed naar een in 1994 gepleegde bomaanslag in Buenos Aires, heeft tot protest en verdriet geleid. Waarschijnlijk is hij vermoord.

Zijn moeder trof zondagavond de 51-jarige Alberto Nisman aan in zijn badkamer met een pistool naast zich dat niet van hem zou zijn geweest. Aanvankelijk gingen de Argentijnse autoriteiten en president Cristina Kirchner uit van zelfmoord, maar daar kwamen ze later deze week van terug. Kirchner plaatste woensdag zelfs een verklaring op haar website waarin ze stelde dat Nisman waarschijnlijk is vermoord. Zijn dood zou misbruikt worden om haar politiek te beschadigen, schrijft ze.

De Argentijnse krant La Nación meldde deze week dat in het onderzoek een tot dusverre onbekende ingang tot zijn appartement is aangetroffen. Achter de deur zijn ook recente voetsporen en vingerafdrukken aangetroffen. Volgens het Britse persbureau Reuters vermoeden de Argentijnse autoriteiten dat voormalige agenten van de inlichtingendiensten de aanklager hebben vermoord. Zijn dood zou het gevolg zijn geweest van een interne strijd binnen de Argentijnse veiligheidsdiensten.

Doofpotaffaire

Nisman beschuldigde Kirchner van een doofpotaffaire. Ze zou samen met de minister van Buitenlandse Zaken Héctor Timerman een aantal Iraniërs niet hebben willen vervolgen voor hun rol bij een aanslag op een joods centrum, AIMA, in 1994 in Buenos Aires. Daarbij kwamen 85 mensen om het leven. De aanslag staat bekend als de grootste in de Argentijnse geschiedenis. De daders zijn nooit gepakt, hoewel onder andere Interpol en Israëlische belangengroepen hoge Iraanse officials hebben beschuldigd van betrokkenheid. Leden van Hezbollah zouden de aanslag hebben uitgevoerd.

Kirchner zou de vervolging van de Iraniërs hebben willen voorkomen, in ruil voor een handelsovereenkomst met Iran, zo stelt Nisman in een rapport. De president heeft de beschuldigingen afgedaan als onzin. Volgens haar stafchef Anibal Fernandez zou Nisman valse informatie in handen hebben gekregen en hebben anderen meegeschreven aan het rapport van de aanklager. Nadat de beschuldigingen tegen de president eenmaal waren geuit, zou Nisman volgens de stafchef  zijn gedood. De stafchef zegt niet te geloven dat Nisman het rapport zelf heeft geschreven, want “daar was hij veel te intellectueel voor.”

De dood van de aanklager, die al tien jaar betrokken was bij het onderzoek naar de bomaanslag, leidde deze week tot grote protesten nabij het presidentiële paleis van Kirchner. De betogers beschuldigen de president van het verder in de doofpot willen stoppen van de zaak en verdenken haar van verantwoordelijkheid voor de dood van Nisman. De verdachte omstandigheden doen, na de militaire dictatuur van 1976 tot 1983 waarbij 30.000 mensen ‘verdwenen’, in Argentinië een gevoel van déjà vu herleven.

“De Argentijnse democratie gaat haar 32ste jaar in en is stevig en vreedzaam genoeg om een klap als de dood van Alberto Nisman te doorstaan”, zegt analist Martín Granovsky. De dood van de jurist heeft de Argentijnse samenleving verdeeld tussen aanhangers van de oppositie die de centrumlinkse regering van Fernández de schuld geven van de dood van Nisman, en aanhangers van de regering die zeggen dat hij zelfmoord heeft gepleegd omdat hij onvoldoende bewijs had voor zijn beschuldigingen, of werd aangezet tot zelfmoord.

Politieke omslag

Ronald Noble, hoofd van Interpol tot eind 2014, heeft de beschuldigingen van Nisman (gebaseerd op telefoontaps) aan het adres Kirchner en Timerman altijd genegeerd. In december ontsloeg de regering Antonio Stiuso als operationeel directeur bij de Inlichtingendienst. De banden tussen Stiuso en Nisman waren alom bekend en volgens gelekte informatie zou Stiuso er bij Nisman op hebben aangedrongen eerder terug te komen van zijn vakantie om een presentatie voor te bereiden voor maandag 19 januari, de dag nadat hij dood werd aangetroffen.

Néstor Pitrola, een parlementariër van de Arbeiderspartij die onderdeel uitmaakt van Frente de Izquierda (Links Front), wijst erop dat Nisman door voormalig president Néstor Kirchner (2003-2007), de echtgenoot van de huidige president, benoemd werd tot speciale aanklager in de AIMA-zaak. “Maar een politieke omslag heeft een interne strijd veroorzaakt binnen het justitiesysteem en de inlichtingendiensten”, zegt hij. Volgens Pitrola laat de dood van Nisman zien dat er “een inlichtingenstaat bestaat binnen de staat.”

Atilio Borón, voormalig secretaris van de Latijns-Amerikaanse Raad voor Sociale Wetenschappen (Clacso), zegt dat de zaak vooral pijnlijk is voor de regering, die graag het veronderstelde bewijs van de aanklager wilde ontkrachten in een jaar waarin zowel presidents- als parlementsverkiezingen op het programma staan. Nisman had volgens hem contacten met verschillende veiligheidsdiensten, waaronder de Amerikaanse inlichtingendienst CIA en de Israëlische geheime dienst Mossad.

“Met die mensen moet je geen spelletjes spelen”, aldus Borón. Nisman zou van die diensten instructies hebben gekregen, wat zou blijken uit Wikileaks-berichten die nooit weerlegd zijn. Gustavo Sierra, een journalist werkzaam voor de oppositiekrant Clarin, verwijst naar ‘speculaties bij internationale inlichtingendiensten dat Iraanse agenten of hun bondgenoten een rol gespeeld kunnen hebben bij de dood van de aanklager.’ Nisman had mogelijk hun belangen kunnen schaden.