Bestaat er een bedrijf dat gezonde mensen tegen betaling terzijde staat om hun leven te beëindigen? Nee, natuurlijk niet, typisch een verzinsel voor een film. De filmtitel refereert aan het model ‘surprise’ van het betreffende mysterieuze bedrijf waarvan je niet weet hoe, waar en wanneer je leven wordt beëindigd. Regisseur Mike van Diem heeft met zijn tweede speelfilm een voor Nederlandse begrippen verrassende romantische komedie gemaakt met een bedwelmend duistere onderstroom.
Miljonair Jacob (Jeroen van Koningsbrugge) heeft na het overlijden van zijn moeder, waar hij geen innige relatie mee onderhield, geen zin meer in het leven. Het moet een combinatie van depressie en verveling zijn die tot zijn doodswens hebben geleid. Als Jacob bij het ‘uitvaartbedrijf’ voor model ‘surprise’ kiest en ter plekke zijn eigen doodskist uitzoekt, ontmoet hij Anne (Georgina Verbaan) die voor hetzelfde levensbeëindigende model gaat. Er ontstaat iets tussen beiden maar het ontlopen van de ‘surprise’ blijkt minder eenvoudig dan het lijkt.
Het script van De Surprise bevat verrassende wendingen. Daarvan is de stijlvolle wijze waarop dit in essentie donkere onderwerp is vormgegeven wel de grootste. Van Diem grijpt terug naar de verzorgde elegante beeldtaal van de klassieke Hollywood-film. Bovendien gaat de regisseur op speelse wijze behendig om met het lugubere thema. De donkere kanten zijn suggestief verwerkt. De film gaat tenslotte over de dood en de tomeloze behoefte aan de liefde.
De poster van de film roept herinneringen op aan de romantische films met Audrey Hepburn. Georgina Verbaan als de nieuwe Hepburn, waarom ook niet? De actrice zet op haar eigen onnavolgbare wijze een kwetsbare en kokette heldin neer, een vertolking om in te lijsten. Van Koningsbrugge als de verwende en evenzeer fragiele Jacob biedt waardig tegenspel. Dat de bijrollen plichtmatig ingevuld worden, mag de pret niet drukken. Subliem camerawerk van Rogier Stoffers en een inventief gebruik van bijzondere locaties maken de film tot een feest voor het oog. Met name de imposante straten van Brussel geven de film grandeur.
Er waren grote verwachtingen omtrent Mike van Diem toen hij achttien jaar geleden een Oscar won voor zijn speelfilmdebuut Karakter, een verfilming van het gelijknamige boek van Bordewijk. Een opvolger bleef uit. Veelbelovende Hollywood projecten met onder meer Robert Redford kwamen niet van de grond. Misschien was hij wel te kieskeurig. Van Diem bekwaamde zich al die jaren in het maken van baanbrekende commercials. De inmiddels 56-jarige regisseur lijkt niet wakker te liggen van die verloren jaren. Het maken van commercials is tenslotte heel wat lucratiever dan de tergende onzekerheid rond het maken van speelfilms.
Zijn tweede speelfilm is gebaseerd op een kort verhaal uit 1968 van de Nederlandse schrijver Belcampo. Verrassend genoeg blijkt dat Van Diem een eigen unieke stijl heeft. Dat is tamelijk zeldzaam binnen de voorspelbare Nederlandse filmwereld. De Surprise is een uiterst geslaagde mengeling van romantiek en zwarte komedie wat doet verlangen naar het volgende project van de regisseur. Laat het wachten op zijn derde opus niet nóg eens achttien jaar duren.
Ulrik van Tongeren
De Surprise (A-film Benelux, 2015), vanaf 21 mei in de bioscopen. De trailer.