Afgelopen zaterdag schreef ik op mijn Facebook-pagina deze cynische zin: ‘Het wordt tijd om mijn scherm flink te kalibreren. Er lopen allemaal kleurige vegen over het beeld.’ Een dag na de moordpartijen in Parijs bood Facebook een handigheidje aan waarmee de Franse vlag als filter over jouw profielfoto wordt gelegd. Het kalibreren van mijn scherm is niet nodig, sterker nog, het is in wezen een totaal misplaatst woord na en tijdens de schietpartijen overal ter wereld. Kalibreren vindt zijn oorsprong in de wapenindustrie en is bedoeld om wapens te optimaliseren om het doel te kunnen raken. Beter gezegd, om mensen te kunnen uitschakelen aka te vermoorden.

Hoe ingesleten zijn woorden en beelden die de machthebbers en macht-willen-hebbers aan de leiding helpen en houden. Voor de fotografen en modellen onder ons zijn een fotootje schieten of het maken van een fotoshoot gangbare woorden die uitgaan van het zich toe-eigenen van een beeld, en niet het gezamenlijk creëren van een foto. Dat laatste zie ik momenteel terug op Facebook bij de talloze zelf gemaakte gezichtsportretten die overgoten zijn met een laagje Franse vlag. Het individu wordt teruggebracht tot een densiteit van zo’n 50 procent, samengesmolten met de driekleur. Wanneer je echter de nodige portretten ziet in combinatie met de tricolore dan is het individu op Facebook nagenoeg verdwenen en overheersen de Franse kleuren. Het karakter van de veelkleurige wereld van Facebook verdwijnt als sneeuw voor de zon.

Zolang er vlaggen zijn, zijn er groepen en landen die zich van elkaar onderscheiden. De vlag is een element waarin mensen zich herkennen en die elkander verbindt. Dat heeft iets troostrijks en hartverwarmends. Eerlijk gezegd geniet ik bijvoorbeeld van een wapperende AFA-vlag tijdens een antifascistische demonstratie, een symbool tegen racisme en xenofobie. Aan de andere kant kan verbinding door een vlag ook tot uitsluiting en expansie leiden. Uitsluiting van mensen die zich niet onder een vlag willen of mogen scharen. Uitbreiding van gebied om het territorium te vergroten, zodat de vlag op meer plekken kan wapperen. Denk aan de veroverde gebieden die de IS-strijders in handen hebben gekregen.

Ik begrijp dat mensen zichzelf voor 50 procent willen wegcijferen om mee te kunnen leven met de slachtoffers van het buitenissige geweld in Parijs en een statement willen maken door te stellen dat vrijheid, gelijkheid en broederschap heilige waarden zijn. Natuurlijk is moord nooit te accepteren en is het nooit de oplossing van een probleem. Maar onder diezelfde vlag worden nu in Frankrijk de grenzen dichtgegooid, worden bombardementen uitgevoerd in de vorm van vergeldingsacties. Onder de Franse vlag neemt de repressie toe, wat in toenemende mate angst en haat oproept en waarmee de weg naar een oplossing van de geweldsexplosies steeds verder wordt afgesneden.

Het jezelf scharen achter een vlag is niet zomaar een klik op de muisknop. Het is een publieke politieke daad die wordt aangeboden door de beeldmakers van Facebook en consorten. ‘Your government will rule your mind and your mind will rule your heart‘ zongen de Subhumans aan het slot van hun epische muziekalbum From the Cradle to the Grave. Het is altijd goed om je hart te blijven volgen, maar voordat je dat doet is het wel handig om te weten of je hartslag wordt ingegeven door je eigen ritme of door het ritme van de overheid of (sociale) media.

Jan Kees Helms