De beslissingen die je in jeugd neemt hebben grote gevolgen voor de rest van je leven. De Chinese regisseur Jia Zhangke heeft aan de hand van die simpele waarheid een meeslepend en aangrijpend melodrama gemaakt.
Aan het begin van Mountains May Depart danst de 18-jarige Tao (Tao Zhao) in een menigte op de klanken van Go West van de popband Pet Shop Boys. Het is eind 1999, de mensheid maakt zich op voor het nieuwe millennium. Tao is verwikkeld in een driehoeksverhouding met de arme mijnwerker Liangzi (Jing Dong Liang) en de protserige zakenman Jinsheng (Yi Zhang). Tao kiest voor de welvaart van Jinsheng terwijl ze verliefd is op Liangzi. Deze keuze zal het verdere verloop van haar leven bepalen.
Zhangke heeft zijn film opgedeeld in drie jaren: 1999, 2014 en 2025. Ieder deel is in een ander formaat gefilmd, het beeld wordt steeds wijder. In deze tijdsperiode maakt China een stormachtige economische groei door. Oude tradities en waarden worden meedogenloos weggevaagd door de modernisatie. Het snel veranderende China is het favoriete thema van de regisseur. Hij verbeeldde het eerder in films als Platform, The World en A Touch of Sin.
Dit keer heeft het belangrijke thema een film opgeleverd met een verwoestende melancholie. Zhangke neemt de tijd om zijn verhaal te vertellen. Tao is het kloppende hart van Mountains May Depart, haar gaandeweg groeiende ontreddering geeft de film emotionele kracht. In deel twee en drie komt zij eigenlijk te weinig aan bod. We leren dat haar huwelijk met de rijke maar oppervlakkige Jinsheng strandt.
Dat huwelijk heeft een zoon voortgebracht met de veelzeggende naam Dollar waarover de vader de volledige voogdij heeft. Tao is ongelukkig in China, terwijl vader en zoon in Australië wonen. Zonder zijn moeder is Dollar stuurloos en opstandig. In deel twee vinden twee belangrijke ontmoetingen plaats. Tao bezoekt Liangzi, de arme mijnwerker die gelukkig is met zijn gezin. Maar de man heeft kanker na een leven lang in de mijnen te hebben gewerkt. Tevens ontmoet Tao haar zoon, hun relatie lijkt onherstelbaar beschadigd.
Het lichtelijk futuristische derde deel van de film lijkt er op het eerste gezicht een beetje bij te hangen, het heeft niet de stuwende urgentie die de voorgaande delen kenmerken. Die indruk is toch behoorlijk bedrieglijk, want de ogenschijnlijk losse verteltrant zorgt voor een enorme punch. Juist de blik op dat toekomstige Australië, waar Chinese zakenlui genieten van hun succes, heeft een ontluisterende kracht. Hier laat Jia Zhangke bijna terloops zien wat een groot regisseur hij is.
Bovendien is er geen film te bedenken waar de spreuk dat geld niet gelukkig maakt zo treffend en hartverscheurend wordt geïllustreerd. Dat er vlijmscherpe kritiek op zowel modernisatie als op migratie in deze vertelling verwerkt zit, geeft de film diepte. De regisseur doet dat overigens uiterst subtiel. Zhangke maakt van ogenschijnlijk simpele thema’s melodrama’s die het hart doen smelten. Vooral het lot van Tao is een stevige aanslag op de traanklieren.
Ulrik van Tongeren