Drie ngo’s hebben maandag bij de rechtbank van Haarlem de Nederlandse staat gedaagd om wapenhandel met Egypte tegen te gaan. Men vreest dat radarapparatuur van Hollandse makelij gebruikt wordt voor een zeeblokkade van Jemen.

Het is de eerste keer dat maatschappelijke organisaties in Nederland de rechter inschakelen om militaire wapenhandel tegen te gaan. De Nederlandse staat was vandaag in de rechtbank echter van oordeel dat ngo’s best mogen lobbyen in Den Haag, maar dat de rechtbank daarvoor niet het juiste podium is. Tevens erkent de staat dat de drie ngo’s zich weliswaar met wapenhandel bezig houden, maar dan wel uitsluitend in de rol van gesprekspartner van de politiek.

Op 1 september 2015 berichtte het kabinet de Tweede Kamer dat ze een vergunning had verleend voor de export van militair materieel voor de Egyptische marine. Volgens de ngo’s had die exportvergunning nooit verleend mogen worden daar de Nederlandse regering niet of nauwelijks de mensenrechten in Egypte erbij heeft betrokken, insgelijks de rol die Egypte speelt bij de oorlog in Jemen. Nederland is verplicht om vergunningen voor de wapenexport te toetsen aan mensenrechten en internationale verdragen.

Het bewuste militaire materieel, radarapparatuur, gefabriceerd en geleverd door Thales Nederland, wordt ingebouwd in marinefregatten van het Egyptische leger. Met de deal is een bedrag gemoeid van 34 miljoen euro, inmiddels is de helft van de order geleverd. De ngo’s, het Nederlands Juristen Comité voor de Mensenrechten (NJCM), Stop Wapenhandel en Pax, zijn bang dat de fregatten onder meer ingezet zullen worden voor de zeeblokkade van Jemen. Het is verder algemeen bekend dat in Egypte zelf mensenrechten geen rol van betekenis spelen.

De ngo’s hebben oktober vorig jaar tegen de verlening van de wapenexportvergunning bezwaar aangetekend en twee maanden later een verzoek tot intrekking van de exportvergunning ingediend. De regering heeft op 1 juni j.l. het bezwaar en intrekkingsverzoek behandeld en de drie ngo’s niet-ontvankelijk verklaard. Eerder werden Pax en Stop Wapenhandel in een civiele procedure niet-ontvankelijk verklaard omdat zij volgens de rechter en regering bij de bestuursrechter moesten zijn.

NJCM, Stop Wapenhandel en Pax zijn van oordeel dat het mogelijk moet zijn om een juridische zaak aan te gaan wanneer de Nederlandse staat besluit dat militaire wapens/onderdelen geleverd mogen worden aan landen waar de mensenrechten in het geding zijn. Zij hadden daarom op 6 juli beroep aangetekend en ze om een voorlopige voorziening gevraagd bij de rechtbank in Haarlem om de vergunning te schorsen en zo de levering van de wapens te bevriezen totdat er een besluit genomen is over de ontvankelijkheid. De rechter doet binnen zes weken uitspraak.