In tegenstelling tot het kabinet is het Centrum voor Geopolitiek van oordeel dat het associatieverdrag met Oekraïne ‘een grote bedreiging vormt voor de stabiliteit aan de Europese oostgrens en de relatie met Rusland.’

Eind oktober meldde het kabinet de fracties van de Tweede Kamer aan te willen sturen op een aanvullend besluit van de Europese staats- en regeringsleiders dat tegemoet komt aan de voornaamste zorgen die tijdens het referendum-debat van 13 april jl. naar voren zijn gekomen. Middels zo’n aanvullend besluit is er volgens de regering ‘geen sprake van een collectieve veiligheidsgarantie voor Oekraïne’ en legt de associatieovereenkomst de EU-lidstaten ‘geen verplichting tot militaire samenwerking op.’

Volgens het Centrum voor Geopolitiek (CvG), dat voorafgaand aan het referendum van 6 april onder de noemer ‘Oorlog is geen Oplossing’ campagne tegen het associatieverdrag voerde, neemt het kabinet met het voorstel op geen enkele wijze de zorgen op dit punt weg. Juist het associatieverdrag zélf zou een grote bedreiging vormen voor de stabiliteit aan de Europese oostgrens en de relatie met Rusland. Sterker, het recente regeringsvoorstel zou zelfs strijdig zijn met de verdragstekst die, behoudens Nederland, door alle EU-lidstaten is ondertekend.

Het kabinetsvoorstel zou namelijk geheel voorbij gaan aan de artikelen 4 t/m 13 van het verdrag waarin gesproken wordt over het doel van ‘geleidelijke convergentie op het vlak van buitenlands beleid en veiligheid, zodat Oekraïne nog meer wordt betrokken bij de Europese ruimte van veiligheid (…) met inbegrip van het gemeenschappelijk veiligheids- en defensiebeleid’, aldus het CvG in een op dinsdag verzonden brief aan de fracties van de Tweede Kamer. Vanavond debatteert de Kamer opnieuw over het kabinetsvoorstel.

Over de praktische invulling vermeldt het verdrag: ‘In het bijzonder met het oog op versterkte deelname van Oekraïne aan civiele en militaire operaties inzake crisisbeheer onder leiding van de EU en aan oefeningen en opleidingen, ook die in het kader van het gemeenschappelijk veiligheids- en defensiebeleid.’ Het CvG is dan ook de mening toegedaan dat de regering niet kan volstaan ‘met het aansturen op een aanvullend besluit maar op een herziening van het associatieverdrag door het starten van nieuwe onderhandelingen.’

Het associatieverdrag met Oekraïne heeft volgens het CvG ‘het geopolitieke oogmerk om Oekraïne zowel politiek, militair als economisch volledig los te maken van de Russische invloedssfeer en te integreren in de Westerse politieke, militaire en economische invloedssfeer. De ondertekening ervan was dé centrale kwestie tijdens de machtswisseling in Kiev en de losmaking en annexatie van Krim, de ontwikkeling van de oorlog in Oost-Oekraïne en de met economische sancties en militair machtsvertoon hervatte Koude Oorlog van het Westen met Rusland.’