BUENOS AIRES, 23 DEC 2012 – Nooit eerder was de Argentijnse justitie zo actief op het gebied van vervolging van de junta als in 2012. Tientallen verantwoordelijken werden veroordeeld of voor de rechter gebracht.
Dit jaar zijn bijna vierhonderd oudjes, verantwoordelijk voor de schending van mensenrechten tijdens de Videla-dictatuur (1976-1983), voor de rechter gesleept. Daarvan zijn er 86 veroordeeld. De voormalige militairen en politieagenten stonden terecht voor onder meer ontvoering, illegale arrestatie, foltering, seksuele mishandeling, moord en verdwijning.
“Het beleid om zaken samen te voegen werpt vruchten af”, verklaart openbaar aanklager Pablo Parenti. “Maar niet alleen het aantal rechtszaken is gestegen, het belangrijke is dat ook het aantal beschuldigden per zaak toenam.” Volgens justitie spelen er momenteel twintig rechtszaken rond misdaden tegen de menselijkheid. “Tot 2008 waren er slechts zeventig mensen veroordeeld, nu zitten we al aan 339”, zegt Parenti.
De officiële lijst van vermiste personen in de periode 1976-1983 telt nu al meer dan 12.000 namen. Volgens mensenrechtenorganisaties echter betreft het ruim 30.000 vermisten. De rechtszaken tegen de verantwoordelijken kwamen pas in 2006 echt op gang. De amnestiewetgeving uit de jaren ’80 werd in dat jaar ongrondwettelijk verklaard.
Bij de eerste rechtszaken ging het om een klein aantal beschuldigden en slachtoffers. Dit jaar vielen uitspraken in verschillende zaken waarin beschuldigingen gebundeld waren, per detentiecentrum, of per militair district waar de schendingen hadden plaatsgevonden. Daardoor kreeg je ineens tientallen beschuldigden per zaak.
“Er was aanvankelijk verzet bij rechters en aanklagers omdat de Argentijnse justitie kleinschalige vervolging gewend is”, zegt Parenti. “Maar het gaat vooruit, daar levert dit jaar het bewijs van.” Een van de meest tot de verbeelding sprekende zaken begon in november. Die draait rond alle misdaden die gepleegd zijn in het beruchte ESMA, het clandestiene detentiecentrum in Buenos Aires, waar vijfduizend gevangenen hebben gezeten.
In het proces dat eerder dit jaar van start is gegaan zitten 68 mensen op de beklaagdenbank, onder wie zes voormalige officieren van de zogeheten ‘vluchten des doods’, waarbij gevangenen levend in de Río de la Plata of de Atlantische Oceaan werden gegooid. De zaak draait rond 796 slachtoffers. Begin december begon in de centrale provincie Cordoba een ander megaproces. Zestien dossiers met 46 beschuldigden en 450 slachtoffers werden samengevoegd.