De zakelijke en journalistieke aanpak van Zero Dark Thirty heeft geleid tot een uiterst geslaagde thriller, briljant geschreven en geregisseerd.

Marteling als onderdeel van de oorlog tegen het terrorisme komt prominent aan bod in de Amerikaanse film Zero Dark Thirty. Het heeft tot de nodige controverse geleid in de Verenigde Staten. Menigmaal werd de film door tegenstanders gekenschetst als een propagandafilm voor foltering, maar regisseuse Kathryn Bigelow heeft samen met scenarioschrijver Mark Boal een heel wat subtielere productie gemaakt.

Dat de makers vooraf inzage hebben gehad in vertrouwelijke CIA-informatie, heeft eveneens de nodige weerstand opgeroepen. Maar de aantijging ‘propaganda voor de werkmethoden van de Amerikaanse geheime dienst’ gaat te ver, daar is Zero Dark Thirty te ambigue voor. De film biedt op bijna documentaire-achtige wijze inzicht in het functioneren van de CIA. Uit een enorme hoeveelheid informatie moeten de juiste puzzelstukken gevonden worden om de plek te lokaliseren waar Osama Bin Laden zich heeft verstopt.

Maya (Jessica Chastain), een jonge vrouw die meteen vanuit haar opleiding in het diepe wordt gegooid, is hierbij de voornaamste CIA-agent. Haar hardnekkige zoektocht naar Bin Laden zal uiteindelijk ruim tien jaar duren. Bin Laden wordt uiteindelijk op 2 mei 2011 aangetroffen in een zwaar beveiligd onderkomen te Abbottabad, Pakistan. Bij een gewelddadige actie van de Navy Seals komt hij om het leven, waarna zijn stoffelijk overschot in zee begraven wordt.

De persoon Maya, gestationeerd in Pakistan, is gebaseerd op een bestaand persoon, haar collega wellicht ook. Dan (Jason Clarke) beoefent met verve en bravoure zijn opdracht om Al Qaeda-verdachten die een band met Bin Laden zouden hebben, te martelen in ruil voor het loskrijgen van informatie. Hierbij is waterboarding, waarbij de liggende en vastgebonden verdachte een doek over het gezicht gelegd krijgt die voortdurend met water wordt besprenkeld, één van de meest gevreesde methodes. Het slachtoffer krijgt hierdoor het gevoel te verdrinken.

De shockerende martelscènes worden zeer realistisch en gedetailleerd in beeld gebracht. Doordat ze al aan het begin van de film te zien zijn, wordt de kijker vrijwel direct bij de keel gegrepen. Bigelow, bekend van de succesvolle The Hurt Locker, toont hiermee haar vaardigheid aan als regisseur van spanning en geweld.

Maar het échte harde werk vindt plaats in de duistere wereld van het verzamelen van informatie, waar soms met een beetje geluk een stukje van de puzzel gevonden wordt. Op fraaie wijze wordt de bureaucratische wereld van de veiligheidsdienst getoond, waar hoge gezagsdragers de onderzoekers voortdurend voor de voeten lopen.

De bijna hypnotiserende berg informatie die de kijker te verstouwen krijgt, is op overzichtelijke en inzichtelijke wijze in de film verwerkt. De groeiende frustratie van de geheim agenten wordt overtuigend opgebouwd. Zodra de bestorming van Bin Laden’s woonplek dan eindelijk plaatsvindt, leidt dat tot spanning en opluchting. Verrassend genoeg wordt deze scène zonder loze vaderlandslievendheid gepresenteerd.

Vragen over het normbesef van de CIA blijven na aanschouwing van de film rondspoken in het hoofd van de kijker. De makers vellen er geen moreel oordeel over, ze tonen op journalistieke wijze het functioneren van de geheime dienst. Dit gegeven, in combinatie met een zakelijke aanpak, heeft een uiterst geslaagde thriller opgeleverd, briljant geschreven en geregisseerd. Ondanks de alom bekende afloop is Zero Dark Thirty meeslepend tot de laatste minuut.

 

Ulrik van Tongeren

Zero Dark Thirty (A-film, 2012)

Door ravage

Abonneer
Laat het weten als er

*

0 Reacties
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties