DEN HAAG – De rechtbank doet woensdag uitspraak in een proces tegen Shell. Uniek omdat het de eerste keer is dat een Nederlandse multinational in eigen land voor de rechter wordt gedaagd voor milieuschade die het heeft aangericht in het buitenland.

De rechtszaak is aangespannen door Milieudefensie en vier Nigeriaanse boeren tegen verschillende Shell-maatschappijen, waaronder de moedermaatschappij Royal Dutch Shell plc en de Shell Petroleum Development Company of Nigeria (SPDC). SPDC is een samenwerkingsverband tussen Shell, Total en Agip, de Nigeriaanse staatsoliemaatschappij. Shell is operator van deze joint venture.

Het proces concentreert zich op slechts drie van de duizenden olielekkages in Nigeria. Volgens Milieudefensie heeft de oliemaatschappij veel te lang gewacht met het vernieuwen van leidingen. Ook zou Shell traag reageren op meldingen van lekkages. Daardoor loopt volgens de milieuorganisatie jaarlijks een hoeveelheid olie weg gelijk aan de ramp met de olietanker ExxonValdez in 1989, waarbij bijna 42 miljoen liter ruwe olie in zee terechtkwam.

De klacht werd al in 2008 ingediend. Shell vond dat de rechtszaak in Nigeria plaats moest vinden, maar de advocaten van de Nigeriaanse boeren opperden dat de hoofdzetel van Shell in Nederland belangrijke beleidsbeslissingen neemt, en dus wel degelijk verantwoordelijk kan worden gehouden voor wat gebeurt op een boorplatform in Nigeria. De Nigerianen eisen dat Shell de olievervuiling in de dorpen opruimt, de boeren compenseert voor de geleden schade en de oliepijpleidingen beter onderhoudt.

Tijdens de rechtszitting oktober vorig jaar zei Shell dat het niet aansprakelijk is voor de olievervuiling in de drie Nigeriaanse dorpen. Volgens de raadsman staat de vraag centraal of SDPC en RDS aansprakelijk zijn voor de schade van lekkages. Daarbij is het (voor Nigeriaans recht) van belang wat de oorzaak van de lekkages is. Deze wordt volgens Shell grotendeels veroorzaakt door criminaliteit zoals sabotage, oliediefstal en illegale raffinage.

Deze verklaring wordt onderschreven door het Joint Investigation Team, waarin deskundigen van de Nigeriaanse overheid, vertegenwoordigers van SPDC en leden van de betrokken gemeenschap deel uitmaken. Bovendien heeft SPDC die drie locaties wel degelijk schoongemaakt, ondanks dat de lokale bevolking toegang tot de lekkages heeft belemmerd. De grond ter plaatse is zo goed als schoon. Uitspraak woensdag 30 januari om 10.00 uur in de rechtbank van Den Haag.