Maart staat onder Koerden vooral bekend als een gewelddadige maand, zowel in het verleden als het heden. Op 21 maart zal, naar het zich nu laat aanzien, de Koerdische volksleider Abdullah Öcalan een belangrijke bijdrage leveren aan het vredesproces met Turkije.

Voor de onderdrukte volkeren in Turkije is maart een gewone maand. Dat wil zeggen, een maand met de gebruikelijke beladenheid welke wordt gekenmerkt door de vele ingrijpende gebeurtenissen die zich door de jaren heen hebben afgespeeld. In maart 1971 werd in Turkije een militaire coup gepleegd, met alle nare gevolgen van dien die niet moeilijk te raden zijn. De misdaden van militaire coupplegers zijn immers doorgaans ‘universeel’ en derhalve algemeen bekend.

Maart 1995 is de datum waarop er een massaslachting werd gepleegd op de alevieten in de wijk Gazi van İstanbul, niet de eerste en ook niet de laatste. Deze door de staat geplande operatie werd door de contra-guerrilla in samenwerking met speciale politie-eenheden en een horde civiele fascisten uitgevoerd volgens een standaardprocedure: De staat, althans de daartoe aangewezen unit binnen het staatsapparaat (niet zelden is dat gewoon de regering) maakt de plannen voor de ‘noodzakelijk’ bevonden smerige, illegale ‘acties’.

De contra-guerrilla (de zogenaamde ‘diepe staat’ die ondanks zijn diepte toch heel goed bekend is bij de desbetreffende diensten binnen de staat, hij wordt immers regelmatig ingezet voor ‘smerige klussen’), voert de acties uit in samenwerking of medewerking van civiele fascisten en speciale politie-eenheden. Er vallen hierbij doden en gewonden waarna de staat iedere keer weer meldt nergens van af te hebben geweten. Duistere krachten, gladio, de diepe staat, de contra-guerrilla hebben het gedaan. De staat zegt toe de daders op te zullen sporen en te zullen straffen, maar na korte tijd worden de dossiers gesloten.

Vrouwendag

Maart is tevens de maand waarin de dag van de werkende vrouw wordt gevierd. In Turkije worden vrouwen tijdens deze viering op 8 maart vrijwel jaarlijks met bruut politiegeweld geconfronteerd. Sinds 1988 is ook de datum 16 maart, vooral voor de Koerden, een pijnlijke en beladen dag. Sindsdien worden jaarlijks op en rond die datum de ruim 5000 Koerden herdacht, die in de Koerdische stad Halabja omkwamen ten gevolge van een aanval door het toenmalige Irakese regime.

In maart viert het Koerdische volk ook vreedzaam zijn nieuwjaarsdag Newroz. En ieder jaar is het raak! Zelfs het recht op de ongestoorde viering van een eigen nationale feestdag wordt het Koerdische volk op verschillende manieren ontzegd. De zogenaamde veiligheidskrachten met hun oorlogsmaterieel zijn er steevast als de kippen bij om ergens een viering van Newroz te saboteren om zo de feestgangers tot protestacties aan te zetten. Ze kunnen het niet laten. Tijdens die confrontaties vallen er doden en gewonden. Het is dan ook met zekerheid vast te stellen dat er in al die jaren in principe geen doden en gewonden waren gevallen indien de veiligheidskrachten de Newroz-vierende mensen met rust zouden hebben gelaten.

De beladenheid van de maand maart van dit jaar verschilt echter wezenlijk van de gewone, gebruikelijke beladenheid van die van voorgaande jaren. Dat heeft te maken met het feit dat deze maand een belangrijke tijdspanne vormt in het onlangs opnieuw gestarte proces van vredesonderhandelingen tussen de Turkse staat en de nog steeds in gevangenschap verkerende Koerdische volksleider Abdullah Öcalan die naar verwachting op 21 maart een belangrijke boodschap naar buiten zal brengen voor het Koerdische volk.

Vredesperspectief

De importantie van de boodschap van Öcalan heeft te maken met het vredesperspectief in het kader van de democratisering van Turkije en de oplossing van het Koerdische vraagstuk. Hierbij moet worden opgemerkt dat Öcalan in de afgelopen weken de verschillende representatieve componenten van de Koerdische vrijheidsbeweging reeds over de kwestie heeft geraadpleegd en hen impliciet heeft gevraagd hem het nodige mandaat te verlenen dat hij in de vredesonderhandelingen nodig zal hebben.

Er is in deze periode sprake van een wederzijdse toenaderingspoging van de Koerdische volksleider met de volksmassa. Deze poging moet resulteren in een kwantitatieve en kwalitatieve eenheid zoals die met name in Noord-Koerdistan nog nooit door de Koerden gevormd is. In de aanloop naar en op 21 maart zullen de Koerden de Newroz-viering vieren onder het motto ‘Waardige en eervolle vrede!’ op basis van ‘Vrijheid voor Öcalan!’ en ‘Status voor de Koerden!’.

Deze hoopvolle ontwikkeling kent echter ook een paradoxale schaduwzijde. Terwijl de Turkse regering met de Koerdische leider in onderhandeling is, wordt de directe en indirecte repressie op de Koerden uitgebreid en opgevoerd. Turkse straaljagers voeren bijna onophoudelijk bombardementen uit op Zuid-Koerdistan. De Turkse landmacht jaagt onverminderd door op Koerdische guerrillastrijders, met assistentie van legerhelikopters.

Gewone en speciale politie-eenheden gaan door met de arrestatie en intimidatie van Koerdische activisten, journalisten, advocaten, studenten, vakbondsleden en vakbondsleiders. Speciale, zogenaamd ‘onidentificeerbare’ gewapende bendes voeren bijna dagelijks lynchacties uit op Koerdische bouwvakkers, scholieren, studenten en andere Koerden. Deze bendes blijken overigens doorgaans niets anders te zijn dan door de staat geïnstrueerde contraguerrilla-eenheden die vaak samen optrekken met opgetrommelde hordes van civiele fascisten en islamisten.

Er worden bijna dagelijks Koerdische jongemannen die in het Turkse leger dienen geëxecuteerd. De ouders van deze jongens krijgen dan in de regel te horen dat hun zonen depressief zijn geraakt en zelfmoord hebben gepleegd. Het is ook in dit nieuwe proces van de herstart van de vredesonderhandelingen dat er recentelijk in Parijs drie Koerdische vrouwen op lafhartige wijze zijn vermoord. Eveneens werd er een aanslag beraamd op een delegatie die naar Noord-Turkije afreisde om de mensen daar uitleg te geven over de beoogde vredesplannen. De leden van deze delegatie konden maar net aan de lynchpoging ontsnappen.

Agressie en dubbelzinnigheid

Wat heeft dat alles te betekenen? Hoe dient deze paradox opgelost en verklaard te worden? Waarom is men een de Turkse zijde zo agressief en dubbelzinnig, terwijl de Koerdische kant alles op alles zet om een vruchtbare onderhandelings- en verzoeningsklimaat te bewerkstelligen? Sommigen beweren dat dit het werk is van ‘duistere krachten’ binnen het Turkse staatsapparaat die los staan van iedere centraal commando en dus onafhankelijk opereren.

Maar hoe betrouwbaar en geloofwaardig is deze bewering? Hoe kunnen Turkse straaljagers dagenlang bombardementen uitvoeren zonder dat de piloten en hun commandanten bekend zijn bij het Turkse leger, de Turkse staat en de regering? Waarom is de staat juist nu druk bezig met het rekruteren van grote hoeveelheden personeelsleden voor de versterking van de gewapende paramilitaire organisatie, de zogenoemde ‘Beschermers-Organisatie’, die als reservekracht het leger moet assisteren in de bestrijding van de Koerdische gewapende strijdkrachten, de guerrilla-strijders?

De Turkse overheid is inmiddels door schade en schande ervan overtuigd geraakt dat het Koerdische volk onoverwinnelijk is geworden. Ook is duidelijk geworden dat de Koerdische strijdkrachten bovendien in staat zijn om Koerdisch grondgebied op de Turkse strijdkrachten te veroveren en dat te controleren. Een bijkomende factor is de huidige situatie in Syrië die relatief gunstig is voor de Koerden in Syrisch Koerdistan en Turks Koerdistan en die momenteel juist ongunstig is voor de Turkse staat en regering.

Het een en ander maakt duidelijk dat de Turkse overheid de vredesonderhandelingen noodgedwongen voert. De logica daarbij is om dan maar kort vóór en zelfs tijdens de onderhandelingen het geweld op de Koerden op alle fronten zowel direct als indirect op te voeren. De Turkse overheid wil daarmee vanuit een dominante en superieure positie op repressieve wijze de onderhandelingen voortzetten. Zij hoopt daarmee de Koerden alsnog dusdanig te intimideren dat deze met slechts karige en nagenoeg betekenisloze concessies genoegen zal nemen.

Bezoek Erdoğan

Ondertussen is het algemeen bekend dat de Turkse minister-president Erdoğan uitgerekend op 21 maart a.s. in het kader van de handelsbetrekkingen Nederland bezoekt. Volgens de berichten in de Turkse media zal hij zich vooral met het lot van Turkse kinderen gaan bemoeien, die toevertrouwd zijn aan ‘christelijke en lesbische’ pleegouders. Daarmee wil hij aantonen hoe begaan hij is met het lot van de Turkse kinderen in het buitenland.

Bijna iedereen die de opstelling van Erdoğan tegenover Koerdische kinderen in Turkije niet kent, zou daar ongetwijfeld de brok van in de keel krijgen! Er worden honderden Koerdische kinderen in Turkse gevangenissen vastgehouden omdat zij met stenen naar politie en politiematerieel zouden hebben gegooid, als reactie op op provocerende aanvallen. Velen van deze gevangen kinderen zijn veelvuldig seksueel en anderszins misbruikt door gevangenispersoneel.

Gevangenismedewerkers die zich schuldig hebben gemaakt aan kindermisbruik, alsmede hun leidinggevenden, zitten veelal nog steeds op hun oude posities en plekken. Hun slachtoffers mochten worden overgeplaatst naar andere gevangenissen waar het niet beter is gesteld met de veiligheid. Erdoğan heeft geen enkel Koerdisch kind bezocht dat op deze manier geslachtofferd werd, laat staan dat hij stilstaat bij de vraag waarom zij op zo jonge leeftijd gevangen worden gehouden.

Is de minister-president begaan met het lot van alle kinderen, ongeacht hun nationale identiteit? Is hij slechts begaan met het lot van Turkse kinderen, maar niet met dat van Koerdische kinderen? Of speelt de nationale identiteit geen rol, maar vindt hij het toevertrouwen van kinderen aan lesbische pleegouders veel erger dan het toevertrouwen van kinderen aan gevangenispersoneel met sterke pedofiele neigingen? Hoe dan ook, het staat buiten kijf dat het bezoek van Erdoğan aan Nederland de beladenheid van de maand maart verder doet toenemen.

Meriç Esin