2405414-een-macro-van-de-mannetjes-op-een-tafelvoetbal

Jaren geleden ontving ik van de faculteit Psychologie waaraan ik studeerde een brief met de aanhef ‘weledelgeleerde heer’. Ze weten kennelijk dat ik eerder een doctoraal diploma heb behaald, dacht ik nog. Tegelijkertijd realiseerde ik me dat het de eerste keer was dat de faculteit me op zo’n manier aanschreef. Het was niet de gewoonte om studenten met dergelijke aanspreekvormen te benaderen.

Voor een onderzoek bleek ik bij de open vragen rare antwoorden te hebben opgeschreven, zo las ik. Bijna dagelijks kreeg ik (digitale) vragenlijsten onder ogen en op den duur werden het er zo veel dat ik soms maar wat invulde of snel even wat opschreef. Gewoon om een medestudent voor het tentamen te helpen. Deden ze ook voor mij. Het ging om beperkte gelegenheidsonderzoeken zonder wetenschappelijke betekenis waarvan het de bedoeling was te testen of je zelf een onderzoek kon opzetten en de methoden en technieken begreep.

Alleen de bewuste uitgebreide vragenlijst betrof een echt onderzoek van de faculteit, over de faciliteiten. Voor het geval ik meer uitleg wenste kon ik bellen, wat ik niet heb gedaan. Hoewel beschaafd geformuleerd, was de strekking van de brief dat ik een weledelgeleerde sukkel was om dergelijke antwoorden te geven. Vervolgens werd mij door een doctor in de sociale psychologie – bijna altijd zijn universitaire docenten weledelzeergeleerd – de oren gewassen.

Is deze ‘psychoschrobbering’ de reden waarom ik op deze website al jaren schrijf over onderzoeken die doorgaan voor onafhankelijke sociale wetenschap, maar altijd ten nadele zijn voor mensen met een minimuminkomen en gunstig voor werkgevers? Nee, het gaat mij om ethiek. Onderzoekers, zeker die van universiteiten, moeten geen politiek partijdige rapporten verkopen aan een staatssecretaris of minister als zijnde onafhankelijke sociale wetenschap ten koste van de zwakkeren. Ook al gaat het om beleidsrapporten van particuliere bureautjes die per definitie partijdig zijn. Dan ben je geen knip voor de neus waard.

Ik ben van arbeiders komaf en heb van huis uit ontzag mee gekregen voor de ‘hoge heren’ (lees: universiteit), maar door mijn eerste studie, waarin veel filosofie, heb ik mijzelf een kritische houding aangeleerd. Niet alleen ethiek speelt daarbij een belangrijke rol; vanaf het eerste studiejaar wordt de student duidelijk gemaakt dat kennis begint met zelfkritiek. Onontbeerlijk voor de vooruitgang van de wetenschap. Laat dat nu nét het grote manco zijn van de sociale psychologie met in het verlengde de Arbeids & Organisatiepsychologie. Boeken barstensvol onderzoeken over dezelfde onderwerpen die elkaar meestal ook tegenspreken. Tegenspraak is toch normaal in wetenschap? Jawel, maar niet te veel.

In zijn onvolprezen Ontspoorde wetenschap (2012) schrijft de onderzoeksjournalist Frank van Kolfschooten over de frauderende sociaalpsycholoog Diederik Stapel dat een ‘belangrijke factor het gebrekkige functioneren van de wetenschappelijke kritiek was, de hoeksteen van de wetenschap.’ Het gehele systeem van deze studierichting blijkt rot. Volgens mij begint dat proces al in het eerste jaar van de opleiding. Als er in mijn tijd sprake was van enige (zelf)kritiek dan betrof dat het onderzoeksobject of wanneer je niet noteert volgens de APA-regels. Niets is zo makkelijk als het ‘masseren’ of vervalsen van gegevens om een onderzoeksvraag significant te krijgen. Een praktijk die wordt gestimuleerd door de vaktijdschriften waar wetenschappers verplicht in publiceren: alleen significante resultaten zijn de moeite waard voor een redactie.

Ik schreef eerder dat dit soort wetenschappen niet aan de universiteit thuishoort. Waarom niet onderbrengen bij Schoevers? Dit opleidingsinstituut wordt niet gezien als een politiek neoliberaal bolwerk waar men alleen egoïstisch bezig is met de eigen carrière. Sterker, dat wordt van je verwacht. Net zomin dat je een machinebankwerker zou beschuldigen van ongewenste politieke partijdigheid wanneer die een technische bedrijfsopleiding volgt.

De stroom dissertaties, meestal niet meer dan ‘opgepimpte scripties vanwege de lucratieve promotiepremies’ volgens FvK, zal dan vanzelf afnemen. En de politiek kan zich niet meer laf verschuilen achter de sociale wetenschap wanneer ze moeilijke beslissingen moet nemen over de verzorgingsstaat of arbeidsmarkt waar hun kiezers niet achter staan. De democratie zal weer nieuw bloed krijgen. Dan hebben we het nog niet gehad over de economische wetenschap.

Ron Kretzschmar

Door ravage

Abonneer
Laat het weten als er

*

2 Reacties
Oudste
Nieuwste Meest gestemd
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties
mammeloe
10 jaren geleden

nou nou wat een censuur, ik had een nette reactie gegeven op ethisch besef.

mammeloe
10 jaren geleden

Nog maar een keer dan; ik zeg dat ethiek een tricky woord is dat vastloopt op het kruis van Golgota met de woorden, Vader waarom heeft u mij verlaten. Eenvoudige menselijke ethiek reikt tot aan het kruis maar kan zich nooit meten met de genadeboodschap als gevolg van de verzoening door het kruis.