ISTANBUL – In diverse steden in Turkije staan honderden mensen dagelijks op pleinen letterlijk stil. Een vreedzaam protest tegen het repressieve beleid van de overheid.

De nieuwe protestvorm doet denken aan de Chinese man, naderhand The Unknown Tankman genoemd, die bij de opstand op het Tiananmen-plein in 1989 in Peking in z’n eentje een kolonne legertanks tot stilstand bracht. Simpelweg door, met gevaar voor eigen leven, stil te blijven staan op de weg waarover de kolonne zich begaf. Het leger werd ingezet om de honderdduizenden studenten en burgers te verjagen van het ‘Plein van de Hemelse Vrede’.

Op het inmiddels eveneens beroemde Taksimplein in Istanbul voerde de Turkse choreograaf Erdem Gündüz op 17 juni een vergelijkbare handeling uit, echter zonder aanwezigheid van Turkse gevechtstroepen. Aan het begin van de avond bleef hij in het midden van het plein stilstaan, de blik gericht op een enorm portret van de grondlegger van de seculiere Turkse republiek Mustafa Kemal Atatürk. Het weekeinde ervoor had de ME wederom op hardhandige wijze opgetreden.

De choreograaf stond urenlang stil, de handen losjes in de zakken, zwijgzaam. Om twee uur ‘s nachts stonden er zo’n driehonderd mensen om hem heen die exact dezelfde pose aannamen. Op twitter werden in korte tijd tientallen foto’s van het stilstaande protest verspreid. De politie wist aanvankelijk niet wat zij aan moest met deze vorm van verzet. Om drie uur ‘s nachts arresteerde men alsnog tien demonstranten, maar die werden snel weer vrij gelaten. Ze hadden immers niets fout gedaan.

In een paar dagen verspreidde de nieuwe protestvorm, standing man genoemd, zich over het hele land. Wat aanvankelijk een sluwe manier was om het samenscholingsverbod op het Taksimplein te omzeilen, groeide uit tot hét ultieme antwoord op het gewelddadige optreden van de ME. De vreedzame demonstranten toonden tevens aan dat ze, in tegenstelling tot wat de Turkse autoriteiten beweren, geen gewelddadige protesten organiseren.

Op plekken waar betogers de afgelopen weken zijn omgekomen, vijf in totaal, wordt de protestvorm eveneens toegepast. De slachtoffers worden zodoende, weliswaar in een andere gedaante, weer tot leven gewekt. Ook in steden als Parijs, Londen, Amsterdam en Washington stonden Turken de afgelopen dagen bewegingloos stil, vaak tegenover de Turkse ambassade. De Turkse overheid staat de vreedzame protesten tot nu toe oogluikend toe.