De 21-jarige Raŝa, geboren in Montenegro, woont met haar vader in een buitenwijk van een Zweedse stad. Ze werkt hard in een fabriek waar groente wordt verpakt. Raŝa doet dat sneller dan de rest. Toch wordt ze na een reorganisatie ontslagen waardoor haar wereld ineen stort.
Eat Sleep Die is een sociaal-realistisch drama van de Zweedse regisseuse Gabriela Pichler. De film herinnert aan het vroege werk van de broers Dardenne, het nerveuze camerawerk is identiek aan dat in de film Rosetta (1999). Evenals Rosetta is Raŝa gedreven om te overleven. De film tekent haar verwoede inspanningen om een baantje te vinden.
De film is een onthutsend sombere beschouwing over de strijd van een vrouw die op jonge leeftijd de Zweedse verzorgingsstaat betreedt. Haar vader is versleten en bevindt zich in een langdurig traject om afgekeurd te worden voor arbeid. Hard werken loont dus blijkbaar niet, je kan zomaar aan de kant geschoven worden door een fysieke beperking of door de economische realiteit.
Raŝa is een vechter die niet bij de pakken neer zit. Ze volgt een sollicitatietraining die haarscherp wordt neergezet als een futiele oefening. Raŝa moet het helemaal zelf doen, haar naam en achtergrond schrikt werkgevers af. En had ze maar een rijbewijs. Hoe energiek en gedreven Raŝa ook is, ze stuit steeds weer op gesloten deuren. Het leven is onrechtvaardig voor de dochter van een immigrant uit de Balkan.
Het gebruik van niet-professionele acteurs geeft de film de nodige authentieke uitstraling. De scènes in de fabriek waar Raŝa werkt, zijn fascinerend. Het inpakken van groenten mag dan geestdodend zijn, de werknemers zijn wel degelijk trots op wat zij presteren. De spanning is om te snijden zodra de lijst van ontslagenen zich aaneen rijgt. Het is wrang om te constateren dat de meeste ontslagen werknemers allochtoon zijn.
Het trage en soms gezapige ritme van Eat Sleep Die maakt de film niet meteen tot een spannende ervaring. Het is vooral de opmerkelijke hoofdrol van Nermina Lukač als Raŝa die de kijker bij de lurven pakt. Raŝa mag dan nogal onbehouwen overkomen, haar levenslust is ontegenzeglijk meeslepend, haar lot hartverscheurend. Er worden niet bijster veel films gemaakt over het harde werk van de naamlozen die onze welvaart in stand houden.
In die zin is Eat Sleep Die belangrijk, het laat op onopgesmukte wijze zien hoe belangrijk werk is voor de eigenwaarde van een mens, en diens plaats in de maatschappij. Het verhaal wordt eenvoudig verteld, waardoor de film des te harder aankomt. De film verschijnt ook op het juiste moment, in een tijd dat velen hun baan verliezen en zich afvragen of ze ooit nog aan de slag zullen komen. Het aangrijpende lot van Raŝa is griezelig nabij.
Ulrik van Tongeren
Eat Sleep Die (Cinemien, 2012), vanaf 5 september in de bioscopen.