De Nieuwe Wildernis is een ode aan de natuur. Deze natuurfilm van Ruben Smit en Mark Verkerk heeft de vier seizoenen in de Oostvaardersplassen vastgelegd. Dit in Flevoland gelegen gebied van 6.000 hectare herbergt grote grazers, vossen, ganzen, bevers, aalscholvers en talloze kleinere dieren.
Zodra een kudde majestueuze Konikpaarden over de vlakte draaft, krijgt de toeschouwer onvermijdelijk een brok in de keel. Dat geldt evenzeer voor het wel en wee van de edelherten en het liefdesleven van de ijsvogel. De Nieuwe Wildernis grossiert in prachtige en indrukwekkende beelden van het dierenrijk in het natuurgebied. Model voor de film staat de fameuze voor televisie gemaakte reeks natuurdocumentaires Planet Earth van de BBC.
Twee jaar lang werkte een crew van dertig man met de meest geavanceerde apparatuur aan de film. De dieren zijn vooral met telelenzen vanaf grote afstand gefilmd om de natuurlijke gang van zaken niet te verstoren. Het recht van de sterkste en de kringloop van het leven zijn steeds terugkerende clichés in het door Harry Piekema ingesproken zwakke commentaar. Hoe voorspelbaar om de dieren menselijke eigenschappen toe te kennen.
We zien dat, na de triomf van het leven in het voorjaar en de zomer, in de winter het drama toeslaat. De winter is meteen ook het fraaiste en hartverscheurendste deel van de film. Vooral vanwege het aanschouwen van een zwart veulentje dat lijdt en sterft. De winter van 2011-2012 was meedogenloos voor de verzwakte dieren zonder vetreserves.
Hiermee wordt meteen het dilemma duidelijk waar de beheerders van de Oostvaardersplassen voor staan. Het is een discussie die al jaren gaande is: moet er in de winter bijgevoederd worden of niet? Staatsbosbeheer heeft ervoor gekozen om dat niet te doen. Uitgangspunt is om de natuur zijn werk te laten doen. Er worden trouwens aan het einde van de winter wel degelijk zwakke dieren afgeschoten.
De definitie van de Oostvaardersplassen blijft overigens schimmig. Volgens de filmmakers is het wildernis, volgens biologen een natuurpark en sommige boeren noemen het een slecht geleide boerderij. Bij het zien van de film is het duidelijk dat er sprake is van overbevolking op een beperkt afgeschermd gebied waar overloop naar andere natuurgebieden onmogelijk is. De dieren zitten dus gevangen en het gebied dreigt kaal gevreten te worden. De schaduwkanten worden niet benoemd in de film.
Natuurliefhebber Sjoerd Schaper, woonachtig in Dronten, stoort zich daaraan. De wijze waarop de grote grazers worden beheerd, heeft volgens hem een grote invloed op de ontwikkeling van de natuur. Door de grote aantallen dieren wordt de vegetatie steeds minder divers en verdwijnen er veel diersoorten. Daarnaast is er in de winter een groot voedseltekort waardoor veel dieren honger lijden en uiteindelijk worden afgeschoten of sterven. Om zijn kritiek kracht bij te zetten, interviewde Schaper een aantal deskundigen, vastgelegd in de video De Nieuwe WilderNIX.
De Nieuwe Wildernis, onder meer gesponsord door Staatsbosbeheer, is uitsluitend een ode aan de ongerepte natuur. Een illusie die de makers met verve uitdragen. Ze hebben geraffineerd gespeeld met de geografie van het gebied, er is veel water en er zijn vlakten waarop de grote grazers rondscharrelen. De uiteindelijke schaal van het gebied blijft onduidelijk. Enkele shots laten ontnuchterend de snelweg zien in de verte.
De film is vooral bedoeld als meeslepende registratie van de flora en fauna van de Oostvaardersplassen. Begrippen als ongerepte natuur of wildernis zijn onzin. De grote grazers zijn gekozen en uitgezet in het gebied. Men is trots op de grootste kudde wilde paarden in Europa; 11.000 van deze prachtige dieren draven er inmiddels rond. Alleen al binnen deze groep moeten de spanningen soms hoog oplopen. Te weinig ruimte en te weinig voedsel, grote vraag blijft hoe dat gereguleerd wordt?
De Oostvaardersplassen kan gezien worden als een experiment, om iets te creëren wat op vrije natuur lijkt. Als de beheerders consequent zouden zijn, dient er een roedel wolven uitgezet te worden om het natuurlijke evenwicht te herstellen en bewaren. Dan pas zou er sprake zijn van een natuurlijke regulering. Nu moet de plaatselijke natuur het met de vossen doen als voornaamste roofdier.
Die vossen stelen overigens de show in De Nieuwe Wildernis, de schattige welpen roepen vertedering op. De jacht van een vos op ganzenkuikens is adembenemend om te zien. Vossen echter zullen nooit van de honger sterven; ze zouden zich tegoed doen aan de talrijke gestorven grote grazers in de winter.
Ulrik van Tongeren
De Nieuwe Wildernis (Dutch FilmWorks, 2013), nu in de bioscopen.
Kijk voor meer beelden en foto’s even op http://www.stophetleed.nl
Nou Ulrik
Je hebt vooral goed de persverklaring gelezen hoewel je 12.000 paarden aan de ruime kant zijn. Daar zullen inderdaad de spanningen wat oplopen lijkt me.
Beste Martijn, over welk persbericht heb je het? Ik heb namelijk geen enkel persbericht over De Nieuwe Wildernis gelezen.
azijnpisser
Ik vind het een super mooie film en jullie moeten niet allemaal zo negatief zijn. Probeer het zelf maar eens te doen. (als een van de makers dit leest: ik vind het een top film!)
Hierbij wil ik reageren de film De Nieuwe Wildernis. De film op zich is schitterend, niks mis mee, ware het niet dat de realiteit anders is dan de film doet vermoeden. De film is misleidend omdat men denkt dat het er écht op deze manier aan toe gaat in de natuur, ja in deze gemaakte natuur wel natuurlijk omdat het niet anders kan. Niets is minder waar, in de ECHTE natuur gaat het er heel anders aan toe, daar is sprake van een zeker evenwicht zodat er een miniem aan dierlijk leed is.
Men had dit nooit op deze manier mogen en moeten doen. Als je echt om de natuur geeft dan ga je niet met allerlei dieren lopen slepen en bij elkaar zetten omdat dat zo prachtig lijkt, dan is je visie qua natuur helemaal verkeerd. Het verbaast mij dat er al zoveel knappe koppen mee bezig zijn geweest en nog mee bezig zijn en niet doorhebben dat dit hele gebeuren een falen is van diverse partijen waar heel veel dieren de dupe van zijn.
Het gebied is namelijk veel te klein om al die dieren te herbergen en van goed voedsel te voorzien. De dieren zitten als het ware opgesloten ze kunnen door de slechte verhouding ruimte staat tot het aantal dieren geen kant op. In de echte natuur heb je dit probleem niet, althans veel minder omdat de ruimte veel uitgestrekter is zodat er altijd wel iets te eten te vinden valt.
Ten eerste is dit natuurgebied ontstaan na drooglegging dus indirect door mensenhanden ontstaan. Ten tweede zijn de grote grazers niet uit zichzelf in dit gebied terecht gekomen, daarvoor zijn wederom mensenhanden aan te pas gekomen. Dit heeft dus niets met natuurlijke omstandigheden te maken. Hier geldt ook weer dat waar de mens zich gaat mengen of bemoeien met flora en fauna het meestal fout, en dan bedoel ik goed fout. Omdat er geen predatoren zijn in dit gebied heb je ook geen natuurlijke selectie en al zouden die er al geweest zijn dan nog zou er geen balans zijn wederom door de geringe afmetingen van het gebied. Op deze manier maken degenen die hier verantwoordelijk voor zijn zich schuldig aan het enorme dierenleed.
De enige manier om nog een beetje orde in deze onnatuurlijke chaos te krijgen, is het gebied ontsluiten en wel zo snel mogelijk. Verbind het met de Veluwe en met andere gebieden zodat de dieren zelfs het natuurgebied in Duitsland kunnen bereiken. De mogelijkheden zijn er, het kost alleen wat, maar zijn we dat die dieren niet verschuldigd na al het leed, echt onnodig leed wat er al is geleden. Zo kunnen we tenminste nog iets goedmaken van wat we al kapot gemaakt hebben.
En mochten de heren nog een greintje gevoel hebben en iets over hebben voor deze prachtige dieren dan nemen ze de moeite om in tijden van voedselschaarste de dieren bij te voeren en middels afschot een zo juist mogelijke selectie toe te passen. Dit is niet diervriendelijk, maar in deze bizarre situatie die uiteindelijk door verkeerd menselijk ingrijpen is gecreëerd de beste oplossing om het dierenleed te beperken. Ik mag hopen dat er aan deze domme dwaze onnatuurlijke situatie zo snel mogelijk een einde mag komen.