Met 222.000 verkochte kaartjes werd het Internationaal Documentaire Filmfestival Amsterdam (IDFA) van dit jaar het best bezocht ooit. Daarmee is dit het enige filmfestival in Nederland met een groeiend aantal bezoekers.

Zondag, op de slotdag van het IDFA, werden de nummers één en twee op de ranglijst van de Publieksprijs nog eens vertoond. De Noorse documentaire Twin Sisters van regisseuse Mona Friis Bertheussen handelt over twee Chinese identieke tweelingzusjes. Mia wordt geadopteerd door een Amerikaans echtpaar en komt in de grote Amerikaanse stad Sacramento te wonen. Haar zusje Alexandra wordt geadopteerd door een Noors echtpaar, woonachtig in een dorpje in een uithoek van Noorwegen.

Door een samenloop van omstandigheden ontmoeten beide echtparen met de baby’s op de arm elkaar. De geadopteerden lijken als twee druppels water op elkaar, maar het weeshuis ontkent dat het zusjes zijn. Door het ongelofelijke toeval gefascineerd geraakt, besluiten de echtparen om onderling contact te houden. Een DNA-onderzoek maakt duidelijk dat het inderdaad om een tweeling gaat.

De zusjes weten vanaf het begin van elkaars bestaan. Hun ouders komen overeen dat hun kinderen elkaar pas mogen ontmoeten als ze zes jaar oud zijn. Mia heeft een druk leven. Ze doet aan jazzballet, voetbal en allerlei andere activiteiten die voor een meisje in een Californische stad gewoon zijn. Alexandra leeft vrijuit nabij een Noors fjord tussen de paarden en tractoren. De verschillende culturen contrasteren op fraaie wijze.

De documentaire staat in het teken van de speciale band tussen de tweeling. Tijdens een zomers bezoek van de 6-jarige Mia aan haar zusje in Noorwegen, blijkt ze in alles op elkaar lijken. Ondanks de gigantische taalbarrière zijn we getuige van een magische verbondenheid, terwijl ze elkaar voor het eerst bewust ontmoeten. De documentaire roept heel wat vragen op. Zoals: wat is bepalend voor de vorming van een kind? Is de leefomgeving waarin het opgroeit van doorslaggevend belang, of is de genetische afkomst belangrijker?

Twin Sisters is een warme en ontroerende documentaire die aantoont hoe belangrijk een familieleven is voor de ontplooiing van de mens. De regisseuse blijft ook de komende jaren de meisjes met de camera volgen. Het is een interessant vooruitzicht om in een later stadium te zien hoe de zusjes zich verder hebben ontwikkeld zo ver weg wonend van elkaar.

Met een miniem verschil werd de Nederlandse documentaire Awake in a Bad Dream (Wakker in een Boze Droom) een goede tweede in de ranglijst voor de Publieksprijs. Regisseurs Peter en Petra Lataster volgden gedurende anderhalf jaar drie vrouwen waarbij borstkanker is vastgesteld. De vrouwen, waarvan twee op leeftijd en de derde nog jong, werden gefilmd tijdens hun medische behandeling, terwijl ook hun privéleven werd vastgelegd.

De medische onderzoeken komen gedetailleerd aan bod, maar de gefilmde chirurgische operaties zijn weggelaten. De camera zit voortdurend dicht bovenop de personen, hetgeen vooral confronterend is bij de onderzoeken. Het betasten van de borsten door de behandelend arts en diens medische uitleg bij het onderzoek zijn hoorbaar, verder zijn er geen camera-interviews. Het observerende karakter moet de kijker de documentaire intrekken.

Het educatieve element waar vergelijkbare documentaires mee uitpakken is hier afwezig, waardoor de kijker meer betrokken raakt bij de emotionele aspecten die kenmerkend zijn voor het verwerkingsproces van de zieke vrouwen. Het is aangrijpend om te zien en te ervaren hoe ze hun ziekte verwerken. Gelukkig staan ze er niet alleen voor, ook in een dergelijke crisissituatie blijkt hoe belangrijk familie in wezen is.

Evenals in hun eerdere documentaires over ziekte en dood tonen de regisseurs onverbloemd de harde realiteit op integere en betrokken wijze. Awake in a Bad Dream is behalve een aangrijpende ook een grappige documentaire. De regisseurs hebben bewust gebruik gemaakt van de onverwachte humor die gedurende de opnames aan bod kwam. Tijdens een nagesprek op het IDFA meldde het koppel Lataster dat ze vooral een vrolijke documentaire hebben willen maken over een pijnlijk onderwerp. Daarin zijn ze zeker geslaagd, ondanks alle leed is het een film vol warmte en liefde voor het leven.

Ulrik van Tongeren

Awake in a Bad Dream, te zien vanaf 9 januari in de Nederlandse filmtheaters.