Komedie met een dramatische inslag over stugge en stekelige mensen in uitgewoonde gehuchten die de tijd vullen met bier drinken. Verloren illusies en dromen worden op verrassend subtiele humoristische wijze voor het voetlicht gebracht.
Woody Grant, gespeeld door de 77-jarige Bruce Dern, is een verwarde alcoholische oude man die op zijn laatste benen loopt. Woody staat erop om zijn prijs van 1 miljoen dollar van een neploterij op te halen. Dat resulteert in een lange reis van Billings in de staat Montana naar Lincoln in Nebraska. Zijn zoon David (Will Forte) begeleidt hem met tegenzin, maar ook met enige hoop zodoende nader tot zijn vader te komen.
De Amerikaanse regisseur Alexander Payne maakt graag roadmovies, About Schmidt en Sideways zijn daarvan de bekendste. Het zijn op melancholische wijze verfilmde reisverhalen met stugge in zichzelf gekeerde mannen. Nebraska voelt aan als de ultieme Payne-film, een meesterstuk boordevol gortdroge humor en stille wanhoop. Nebraska is de staat waar de regisseur is opgegroeid. Payne kwam letterlijk en figuurlijk thuis met het maken van deze film.
De mensen die zich ophouden in de omgeving van Woody beseffen dat de hoofdprijs die hij heeft gewonnen nep is, maar de man blijft heilig overtuigd van zijn behaalde winst. Of dat nu aan dementie of verwardheid ligt, dat laat de film in het midden. Het heilige vuur van Woody valt wellicht te verklaren door zijn wil om op de valreep iets groots te ervaren, om even te ontsnappen uit de grauwe realiteit.
Tijdens een tussenstop in Hawthorne, de geboorteplaats van Woody, vervoegen zijn vrouw en een tweede zoon zich bij het reisgezelschap. De confrontatie met het verleden levert hilarische en pijnlijke scènes op, zoals een familiebijeenkomst van zwijgzame en stugge mannen die niet in staat zijn daadwerkelijk contact met elkaar te maken. Het is begrijpelijk dat Woody en zijn familie lang geleden de benen namen. Omdat Payne compassie heeft voor zijn personages, leidt het nooit tot simpele karikaturen. Het feilloze samenspel tussen drama en humor geeft de film gewicht.
Er wordt over de gehele linie ijzersterk geacteerd, toch is Nebraska vooral de film van Bruce Dern. Hij heeft alles uit de kast gehaald om Woody geloofwaardig neer te zetten. Het is een briljant ingetogen vertolking, Dern’s beste hoofdrol in een imposante reeks eerdere voornamelijk schitterende bijrollen. Woody is een weerbarstige man die soms totaal verward is, en op andere momenten helder. Dat is te danken aan de combinatie van ouderdom en alcohol. Dern heeft dat aspect raak getroffen zonder in overdrijving te vervallen.
In Nebraska hangen verloren illusies en individueel falen voortdurend als een donderwolk boven de handeling. Knap dat het dan niet tot jankerig melodrama leidt, de humor is nooit te zwart. De film heeft zowaar een tot optimisme stemmend einde. De staat Nebraska in het midden-westen van de VS kenmerkt zich door eindeloze maïsvelden en piepkleine gehuchten. Daar de film in sfeervol zwart-wit wordt weergegeven, wordt de leegheid van deze omgeving raak getroffen. Nebraska weet in al zijn eenvoud meesterlijk en aangrijpend het menselijk bestaan in een vergeten uithoek van Amerika te vangen.
Ulrik van Tongeren
Nebraska (Cinéart, 2013), nu in de bioscopen.