De Belgische componist en gitarist Dirk Serries blijft verrassen. Na een eerder uitstapje in de vorm van zeer minimale drones op het driedubbelalbum Streams Of Consciousness, heeft hij nu de samenwerking gezocht met muzikanten uit de wereld van de free-jazz.
De muziek wordt uitgebracht op het sub-label Tonefloat presents A New Wave of Jazz van het Rotterdamse label Tonefloat. Dit label is een initiatief van Serries in nauwe samenwerking met Charles Beterarms. Men grijpt hiermee terug op de DIY-gedachte uit de jaren ’80 waarbij vele labels op eigen kracht en op kleine schaal muziek uitbrachten.
The Void of Expansion is de titel van de eerste uitgave op dit label, het resultaat van een samenwerkingsverband tussen de Noorse drummer Tomas Järmyr en Serries. In de eerste compositie neemt de gitaar de leidende rol in de vorm van een prachtige melodie en een jankende voortgaande toon die alsmaar grimmiger en vuiler klinkt naarmate het drumgeluid intenser wordt. Het nummer eindigt haast sacraal met een aantal minimale, bijna onhoorbare tonen en enkele slagen op een gong. Het tweede nummer is experimenteler van opzet en verdient inderdaad de naam free-jazz. De percussie is divers; talloze geluiden worden gefabriceerd door de drummer met wisseling van ritme en klankkleur. Ook nu wordt er toegewerkt naar een vorm van extase om vervolgens weer in rust te eindigen.
Kant B van The Void of Expansion begint met een rustige zoekende akkoordenreeks, waarna er meerdere lagen en melodieën worden aangebracht. Järmyr en Serries weten elkaar te vinden en bouwen een veelheid aan geluid, voortrazende drums en gierende gitaarpartijen op. De vrijheid wordt hier gevonden in het loslaten van de vaste structuren die vaak dwingend aanwezig zijn in het werk van Serries waardoor het meditatief klinkt. Er is echter weinig sprake van meditatie aan het spetterende slot, maar het klinkt wel mooi orgastisch.
YODOK III is het resultaat van twee dagen musiceren door drie muzikanten in een Noorse studio in 2012. Het trio bestaat uit drummer Tomas Järmyr, de Zweed Kristoffer Lo op tuba en Dirk Serries op gitaar. In deze setting wordt voortgeborduurd op de eerdere geslaagde samenwerking tussen Järmyr en Serries, maar het is gelukkig geen herhaling van zetten.
Kant A begint zoals we wel gewend zijn van Serries: harmonische akkoorden met een helder geluid en repeterende partijen. Ergens op de achtergrond zijn andere geluiden hoorbaar, zoals het blazen van lucht en af en toe een strijk over een bekken van een drumstel. In een traag tempo wordt de spanning opgevoerd en klinkt de drum meer en meer experimenteler. Alle gaten en mogelijkheden van dit veelzijdige instrument worden gezocht. De geluidslagen zijn onderhand voller van klank en zo nu en dan is er sprake van een herkenbare blaaspartij die dan vervolgens weer wordt geabsorbeerd door de drone. De opzwepende drums met rake klappen en korte breaks, en stiltes vullen de harmonie aan. Een terugkerende hoge toon zorgt ervoor dat je als luisteraar steeds uit de laag circulerende muzikale geluidslagen wordt getrokken.
Kant B van YODOK III vangt aan met een doffe klap op drums, een melancholische klagende toon vult de kamer. Langzaam wordt de intensiteit vergroot en klinken de eenvoudige strakke slagen op de drums steeds complexer en voller. De klagende toon blijft zich herhalen, maar wordt meer en meer versterkt door talloze geluidslagen die Dirk Serries er overheen drapeert en die compleet worden gemaakt met lange tonen van de tuba. Momenten van vertraging en het aftasten van geluidsfrequenties zijn voelbaar, de tonen schuren langs elkaar heen.
Wat de oorsprong van de verschillende schurende en langs elkaar glijdende lagen is, valt niet te herleiden, hetgeen de compositie nog spannender maakt dan die al is. Halverwege de elpee is het trio niet meer te stuiten in het voortbrengen van repeterende partijen. Stap voor stap wordt het tempo van de rondslingerende gitaar- en tuba-partijen verhoogd. De drums zorgen echter voor een tegengeluid en zet de rem erop, waarna er een vol en bombastisch einde volgt.
Jan Kees Helms