Wat te denken van deze drie denkers: Joseph Vogl, Thomas Piketty en Jürgen Habermas. Zou hun werk niet in een alomvattende theorie passen? Zo beweert de filosoof Vogl dat ‘economen zo verlangen naar harmonie in hun wiskundige modellen dat de economie als gevolg van dat streven ontspoort’, want die hebben weinig met de werkelijkheid te maken. Het centrale begrip ‘oikodicee’ van Vogl doet mij overigens denken aan de ‘harmonie der sferen’ van Pythagoras.

Met een oorsprong in de natuurlijke theologie, die geloofde dat achter het chaotische bestaan goddelijke wetten bevinden om ons te verzoenen met het hoogtepunt van de schepping: de hemelse sferen en de getallen. M_Plato_s_lambdaWant de economie heeft meer met God te maken dan met gezond verstand. Dotcomcrisis, huizenbubbel, kredietcrisis, schuldencrisis, eurocrisis… de ene crisis legt de basis voor de volgende.

Ook niet herkend door de economische en politieke orde – zuivere modellen zijn immers goddelijk – wat kritiek zo goed als onmogelijk maakt: de maatschappelijke onrechtvaardigheid en ongelijkheid die er in verweven zitten. Samenlevingen raken daardoor in ‘onbalans’. Een gegeven dat de econoom Piketty bevestigt met zijn onderzoek naar ‘de groter wordende kloof tussen arm en rijk’. Ongelijkheid wordt genegeerd door economen wier modellen eenzijdig staan afgesteld op groei, wat altijd op dwangmatig bezuinigen uitloopt en ten koste gaat van met name de middeninkomens.

Middeninkomens betalen namelijk onevenredig veel inkomensbelasting in vergelijking met de superrijken die hun miljarden over de wereld laten flitsen om nog rijker te kunnen worden. Zij betalen daarentegen niets over hun vermogen dat ze meestal is komen aanwaaien (hetgeen je een moderne vorm van feodalisme kunt noemen) en met dat vermogen doen ze verder weinig. Waarmee ze het utiliteitsprincipe van de liberale democratie schenden, oftewel ‘het nut van een gemeenschappelijk doel’, van belang voor een samenleving.

Laten we eerlijk zijn, als je de lefgozertjes van de woningcorporaties tijdens de parlementaire enquête op tv hoorde zwetsen, maar ook de goed bedoelende tv-economen die vasthouden aan het idee dat werknemers minder rechten moeten hebben (afschaffen ontslagrecht, CAO, meer flex; afbraak WW, WAO), want slecht voor de economie, dan zie je Vogl in gedachten links onder in beeld als een kritische doventolk zijn oikodicee in gebarentaal duiden: de vrije markten transformeren de chaos in de wereld naar orde en harmonie, oftewel ‘de onzichtbare hand van Adam Smith’ waar met name de middenpartijen bijzonder opgewonden van kunnen raken.

Een ontwikkeling waarvan filosoof Habermas denkt dat de politieke elite dit in stand houdt, want net als de priesters uit de oudheid is ze weinig gesteld op het volk. Zijn pleidooi voor democratie gaat met name over Europa, maar kan naar mijn mening evengoed gelden voor de nationale politiek. Habermas: “We worden omgeven door diffuse meningen (zoals in ons land politici met een camera in de buurt de dooddoener ‘banen, banen, banen!’ beginnen te roepen) verborgen belangen (van het bedrijfsleven) en onduidelijke conflicten (‘ik vertel het eerlijke verhaal’).”

Ondertussen wordt de politiek beheerst door kortetermijndenken en verzuimt ze een breed democratisch draagvlak te creëren. Vrij vertaald: De (Europese) politiek is een in zichzelf gekeerde technocratische sekte met de democratie als slachtoffer.

Ron Kretzschmar

 

Door ravage

Abonneer
Laat het weten als er

*

0 Reacties
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties