Leviathan_1

Om de film Leviathan alleen maar een sombere beschouwing over corruptie in een kustplaats in het noorden van Rusland te noemen, zou niet juist zijn. De film bevat namelijk ontegenzeglijk veel zwarte humor. Andrey Zvyagintsev is waarschijnlijk de belangrijkste Russische regisseur van het moment. Na The Return (2003), The Banishment (2007) en Elena (2011) heeft hij met zijn vierde film een briljante en bijtende allegorie over het hedendaagse Rusland gemaakt.

De film handelt over de pogingen van een bullebak van een burgemeester Vadim (Roman Madyanov) om het aan de Barentszee gelegen huis van Kolya (Aleksei Serebriakov) in te palmen. Kolya roept de hulp in van zijn oude vriend Dimitri, een advocaat uit Moskou. Dat het een ongelijke strijd tussen Kolya en de burgemeester wordt, staat meteen vast. De burgemeester heeft de rechterlijke macht en de politie in zijn zak. Ook de kerk speelt naar alle waarschijnlijkheid een dubieuze rol.

Met de filmtitel Leviathan wordt gerefereerd aan het gelijknamige mythologische wezen in de Bijbel. Dit monster, in de vorm van een zeeslang, is het symbool van de chaos. Wanneer God het monster onderwerpt kan de orde hersteld worden. In het Bijbelboek Job komt Leviathan eveneens voor. Het krachtige monster tegenover de nietige Job; de man verliest alles wat hem dierbaar is en alleen zijn geloof in God redt hem van het monster. Ongetwijfeld fungeert de hoofdpersoon Kolya als de hedendaagse versie van Job.

De Engelse filosoof Thomas Hobbes schreef in 1651 het boek Leviathan. Hierin zet hij uiteen dat een ideale overheid zijn onderdanen kan beschermen tegen een armoedig en tergend kort bestaan. Zonder die intellectuele verwijzingen kan de film genoten worden als een scherp noodlotsdrama over het huidige Rusland. Een maatschappij waarin de kleine man kansloos is in zijn strijd tegen de hogere machten. Poetin is de personificatie van die macht. Er hangt dan ook prominent een portret van de president in het kantoor van de burgemeester.

Leviathan_2

De advocaat die Kolya te hulp schiet, heeft een dossiermap met belastende feiten over de corrupte burgemeester in handen gekregen. Gaandeweg blijkt dat dit dossier niet het breekijzer is wat het zou moeten zijn. In de schokkende gewelddadige eindscène blijkt hoe futiel de strijd van de moedige Kolya is geweest tegen de corrupte overheidsmacht. Tamelijk curieus dat deze kritische visie op het huidige Rusland van Poetin gefinancierd werd door de Russische overheid. De film is bovendien ingezonden voor de Oscar-nominaties.

De nieuwste film van Zvjagintsev en mede-scenarist Oleg Negin is mede opvallend vanwege het gebruik van humor die het aangrijpende drama bijna draaglijk maakt. Zijn vorige films waren namelijk ronduit somber van aard. Natuurlijk stromen er rivieren van wodka door de kelen van de personages, maar dat maakt de kater van het dagelijks bestaan alleen maar groter. Leviathan is tevens een film vol symboliek waar essentiële gebeurtenissen buiten beeld plaatsvinden. Het maakt het geheel tot een duistere puzzel.

Zvjagintsev is een regisseur die tamelijk afstandelijk zijn personages beziet. Het koele kleurenpalet van de film versterkt dat. Desondanks blijkt dat de sympathie van deze filmmaker toch ligt bij het lijden van de spartelende Kolya. Leviathan is door de mystificerende verteltrant geen eenvoudig kijkvoer. Er is echter geen Russische film te vinden die op een dergelijk kernachtige wijze de Russische samenleving weet te ontleden.

Ulrik van Tongeren

Leviathan (Lumière, 2014), vanaf 23 november in de bioscopen. De trailer.

 

Door ravage

Abonneer
Laat het weten als er

*

0 Reacties
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties