Wanneer je als zwarte Afrikaan of Surinamer dag in dag uit hoort dat zwart staat voor nare dingen en wit voor mooie dan wil je wel eens terug schelden. Dat ze nu net het leukste en het meest kwetsbare zwart als doelwit kiezen is wel erg makkelijk. Persoonlijk had ik liever een actie gezien tegen bankiers en andere fraudeurs die permanent bezig zijn hun bij elkaar gegraaide zwarte geld wit te wassen.
Vanaf het moment dat in het witte Europa de Nederlandse taal ontstond, en dat zal niet anders zijn in de Franse, de Duitse en de Engelse taal, werd alles wat negatief is aangeduid met het tegenovergestelde van wit, namelijk zwart. Een eigentijds voorbeeld is zwart rijden, zwart werken, zwart loon of zwart geld dat witgewassen moet worden. En als ze je niet moeten kom je op een zwarte lijst, schandalen worden gepubliceerd in een zwartboek. Wil je schandalen ontkennen dan schrijf je een witboek .
Verder kan je iemand zwart maken, je kan in een zwart gat vallen of je hebt een zwarte dag. Het koloniaal verleden en de slavernij zijn zwarte bladzijden in onze geschiedenis en in de middeleeuwen werd de pestepidemie de zwarte dood genoemd. Bruidsjurken en doopjurken zijn wit en bij een begrafenis kleden wij ons in het zwart. Witte duiven zijn het symbool van vrede en in sprookjes brengen krijsende zwarte kraaien onheil.
Mensen die geloven in tovenarij denken dat zwarte magie gevaarlijk is en witte magie voorspoed kan brengen. Engelen zijn wit, de duivel zwart, kooplieden die in de oorlog misbruik maakten van de schaarste waren zwarthandelaren en de weduwe van nazimisdadiger Rost van Tonningen kreeg de scheldnaam zwarte weduwe. Sombere mensen zien het te zwart in, chagrijnige mensen zijn zwartgallig, maar als je bij iemand in het gevlij wil komen probeer je een wit voetje te halen.
Waren we niet wit geweest dan hadden we wel een (andere) kleur uitgezocht als negatief symbool. Eigenlijk is Zwarte Piet de enige uitzondering, want hier staat zwart voor leuk, gezellig, cadeautjes, grapjes, rondhossen, kinderlijk vermaak en wat al niet meer. En als je dat niet leuk vind dan wordt je al gauw aangezien voor zwartkijker .
Maar ja, als je als zwarte Afrikaan of Surinamer dag in dag uit hoort dat zwart staat voor nare dingen en wit voor mooie dan wil je wel eens terugschelden . Dat ze nu het leukste en het meest kwetsbare zwart als doelwit kiezen is wel erg makkelijk. Persoonlijk had ik liever een actie gezien tegen bankiers en andere fraudeurs die permanent bezig zijn hun bij elkaar gegraaide zwarte geld wit te wassen.
Waar ik nou nieuwsgierig naar ben is hoe men in zwart Afrika negatieve zaken aanduidt. Zou het daar omgekeerd zijn? Alles wat slecht is zou dan wit heten, wat mooi is zwart. Wit rijden, wit werken, wit loon en wit geld moet daar zwart worden gewassen. Als ze je in Afrika niet mogen kom je dan op een witte lijst? Heb je daar een witte dag? Val je in een wit gat? En om ook eens iets leuks te doen hebben ze daar een witte Piet?
En hoe zou het zijn in China ? Een kleurdeskundige berichtte mij dat het tegenovergestelde van geel de kleur paars is. Dus daar krijg je: paars rijden, paars werken, paars loon en paars geld wat geel gewassen moet worden en niet te vergeten een paarse Piet. Dat lijkt mij logisch maar hoe het precies zit weet ik niet, maar dat zou ik wel graag willen weten. Wellicht een interessant promotieonderzoek voor taalkundigen?
Hans Beerends