Typisch weer D66, de dogmatische EU-partij. Europarlementariër Marietje Schaake heeft voor de Europese Commissie in verschillende lidstaten een opinieonderzoek laten uitvoeren hoe de mensen denken over het handelsverdrag tussen de Europese Unie en de VS (TTIP). Schaake heeft de vraagstelling zo geformuleerd, gemanipuleerd kan je beter zeggen, dat het uiteindelijk wel tot een gunstig resultaat moest leiden. Iedereen natuurlijk razend enthousiast.

Dezelfde ideologie, ziekte is een geschikter woord, zie je terug in het verkiezingsprogramma van D66. Je struikelt over de woorden ‘groei’ (73 x) en ‘Europa’ (44 x), wat anders kan je verwachten van de club van Alexander Pechtold. D66, populair bij ambtenaren, streeft een neoliberaal groeimodel na. En om nieuwe groei mogelijk te maken, hielp Pechtold en zijn crew het kabinet te bezuinigen op de sociale huurmarkt, arbeidsmarkt en gezondheidszorg. Wel ongunstig voor de laagopgeleiden, maar die worden zo langzamerhand te duur voor een gezonde economie.

Of groeien wenselijk is voor het milieu – de partij hult zich niet voor niets in een groen logo en gebruikt zinnen als ‘we zijn niet vies van schone energie’ – wordt opgelost door termen in het programma te stoppen als ‘duurzaamheid en economische flexibiliteit’. Wat dat concreet inhoudt kom je niet goed achter, want de tekst is vakkundig dichtgemetseld met clichés en open deuren, zoals ‘Oneindige energie’ of ‘Ruim baan voor toptalent!’ En ‘nieuw ondernemerschap’ als toverwoord voor de toekomst. Het is een duizelingwekkende manische wensdroom, ook nog eens gelardeerd met het woord ‘top’ (onze topsectoren, creatieve top, toppers, toptalent, topsport of gewoon top).

Kortom, je krijgt de indruk dat D66 een partij is van coke snuivende marketingmensen. Natuurlijk gaat het om een verkiezingsprogramma, dat kan alleen maar geschreven worden met een manische pen. In tegenstelling tot de opgewonden toon zijn de partijleden meestal ‘keurige succesvolle mensen die het heel leuk hebben met elkaar’, schrijft politicoloog Chris Aalberts. Partijleden die beroepen hebben als consultant of ambtenaar, of hopen op een baan bij de overheid. Je zou D66 de banenmotor van de publieke sector kunnen noemen, zowel in Nederland als in Brussel. Dit is waarschijnlijk dé reden van het kritiekloze gedweep van de partij met Europa: hoe meer Europa hoe liever voor D66.

Maar dat ‘topcarrière’ en ‘meer Europa’ wringt met de beginselen. De partij werd destijds opgericht vanwege ongerustheid over ‘de devaluatie van onze democratie’. Oftewel, D66 wilde de kloof tussen de burger en politiek dichten.

Het allereerste politieke programma van de democraten laat weten: ‘Wij zijn van mening dat ons staatsbestel bedroevend functioneert’. Meer democratie was de reden van bestaan van de hemelbestormers. Oorspronkelijke speerpunten als het kiesstelsel, referendum, de gekozen minister-president zijn inmiddels ingeruild voor Europa, en als het kan nog veel meer Europa.

Maar is het Europa van D66 wel zo democratisch? In 1966 was Nederland een stuk democratischer dan het neoliberale Europa van het grote geld van tegenwoordig. Europa kan je hooguit de lovebaby van de financiële elite noemen. Goed voor de winnaar, slecht voor de verliezer. De laatste betaalt altijd de rekening van de eerste, zoals de extreme armoede in de zuidelijke landen duidelijk maakt en waar als gevolg linkse partijen als Syriza en Podemos een stormachtige opkomst doormaken. En waarbij de groeiende aanhang van de talrijke anti-EU partijen in de noordelijke landen niet vergeten moet worden.

Linkse en rechtse anti-EU partijen zullen steeds vaker een monsterverbond aangaan met elkaar. Men heeft genoeg van de strenge bezuinigingen opgelegd door de inteeltkliek van Jean-Claude Juncker, terwijl er eindeloos geld gepompt blijft worden in de banken ‘om voor ons eigen bestwil het systeem overeind te houden’. Junker, de baas van de Europese Commissie en één van de grondleggers van gunstige fiscale constructies voor grote bedrijven in Europa. Oftewel, de man die verantwoordelijk is voor het faciliteren van financiële sluiproutes voor het ‘oude ondernemerschap’. De man voor wie D66 braaf in de houding springt.

Ron Kretzschmar