The Tribe van de Oekraïense regisseur Myroslav Slaboshpytskiy is een onthutsend rauwe film over jongeren op een doveninternaat in Kiev. Het toont een harde wereld waar het recht van de sterksten geldt. Er wordt in deze film met geen woord gesproken, alle dialogen worden gevoerd in gebarentaal. Geen ondertiteling of verhaalstem die houvast biedt aan de kijker, zowaar een gewaagd experiment.

Uitgangspunt van Slaboshpytskiy is dat gebaren- en lichaamstaal ons meer zeggen dan het gesproken woord. Feit is dat het een betrekkelijk simpel verhaal behelst waarin hebzucht, wraak, liefde en jaloezie figureren. Aan het begin worden we via nieuwkomer Sergej (Grigoriy Fesenko) de labyrintische wereld van het instituut binnen geleid. De jongen wordt lid van een bende die zich bezighoudt met diefstal, afpersing en prostitutie.

In het begin van de film zet de regisseur de kijker meteen op het verkeerde been. Er wordt een festiviteit getoond waarbij mensen worden gehuldigd. Iedereen communiceert blijmoedig in gebarentaal. De school lijkt een fijne plek, maar dat is bedrieglijk. De sympathieke volwassenen verdwijnen al snel uit de handeling. De enige volwassene die vaak in beeld komt, is een houtbewerkingsleraar die zaken doet met een lokale gangster.

Dat memorabele begin wordt meteen briljant in beeld gebracht en vanaf een redelijk grote afstand gefilmd. Opvallend is dat de camera voortdurend afstand houdt zodat de lichaamstaal van de personages voluit getoond wordt. Close-ups zijn dan uit den boze. Ondanks de meestal geagiteerde gebarentaal moet de kijker bij de les blijven om te kunnen volgen wat er gebeurt.

Het is een ware puzzeltocht om te ontcijferen wat de personages elkaar te vertellen hebben, al wordt de essentie van het gebeuren wel degelijk helder. Veel wat er plaatsvindt heeft een gewelddadige lading, zelfs de geluidsband speelt hierin een belangrijke rol. The Tribe toont ons een brute wereld, een parallelle samenleving met z’n eigen wetten en gebruiken.

De personages zijn zeker geen zielige doofstomme mensen. De criminele jongeren hebben een complex netwerk van onderdrukking en afpersing gecreëerd. Het is een samenleving die vlijmscherp gespiegeld is aan de brute werkelijkheid in Oekraïne. De metaforische lading van de vertelling is ijzersterk.

De raadselachtige Sergej klimt gestaag in de rangorde van bende en wordt pooier van twee meisjes die vrachtwagenchauffeurs seksueel bedienen. Op één van hen wordt hij verliefd, met noodlottige gevolgen van dien. De affaire zorgt voor extreem explicite seksscènes en een verontrustende abortus. Het vormt enkel maar een opmaat naar het ronduit shockerende einde van de film. Bij sommige vertoningen van The Tribe vielen mensen flauw of liepen woedend de zaal uit.

Dat de film heftige reacties oproept is voorspelbaar. De stilte van de personages creëert een vervreemdende ervaring die erin hakt. Dat de dove personages niet kunnen horen wat wij ervaren, levert een dreigende lading op. Op alle fronten is The Tribe een verontrustende en onvergetelijke filmervaring, werkelijk met niets anders te vergelijken.

Ulrik van Tongeren

The Tribe (Amstelfilm, 2014), nu in de bioscopen.