Een moeder met haar twee zoontjes bewonen een moderne villa op het platteland in Oostenrijk. De vrouw is afwezig vanwege het ondergaan van een plastische chirurgische ingreep. Bij terugkomst is haar gezicht in verband gewikkeld. Niet alleen haar uiterlijk blijkt te zijn veranderd. De wijze waarop zij met haar zoontjes Elias en Lukas omgaat, is anders dan ze gewend zijn. Hun moeder is onaardig en hardhandig geworden.
Het regisseurs- en scenaristenduo Severin Fiala en Veronika Franz speelt graag een spelletje met de kijker, zoals ze zelf aangeven. De kijker wordt voortdurend op het verkeerde been gezet. In eerste instantie laat Ich seh, Ich seh zien wat het bij de jongens teweeg brengt nu ze hun moeder niet meer herkennen. Gaandeweg gaat de film steeds meer over de vermeende onschuld van de kinderen.
In het begin zien we hoe extreem streng de moeder is geworden, vervolgens worden de rollen omgedraaid. Op het moment dat de kinderen het heft in handen dreigen te nemen, verandert de film van intens psychologisch drama in volbloed horror. Het trage tempo bij aanvang en het onthouden van cruciale informatie, zorgen ervoor dat de kijker moeilijk grip krijgt op het verdere verloop van de film.
De angst van kinderen om hun ouders kwijt te raken is uiteraard een gegeven. Kinderen moeten liefdevol worden opgevoed, gekoesterd worden, maar daarvan is in deze film in de verste verte geen sprake. Dat kinderen even wreed als volwassenen kunnen zijn, is in feite ook een taboe. De makers winden er geen doekjes om dat de menselijke beschaving onder een uiterst dun laagje vernis verborgen zit.
Ich seh, Ich seh is een subversieve surrealistische vertelling waarin de kernwaarden van de verhouding tussen ouder en kind op losse schroeven worden gezet. Dat maakt het tot een uiterst verontrustende en spannende kijkervaring. De film handelt over het overschrijden van grenzen, marteling en vernedering spelen hierbij een belangrijke rol. Het wrede eindspel is niet voor zwakke magen bestemd.
De film roept herinneringen op aan bijvoorbeeld het martelhorror filmgenre dat in het vorige decennium enige tijd populair was. En aan het boek Lord of the Flies (1954) van William Golding, waarin aan de onschuld van kinderen getwijfeld wordt. Natuurlijk doet de film ook denken aan het werk van de Oostenrijkse regisseur Ulrich Seidl. Niet zo gek, want de man is producent van Ich seh, Ich seh. Regisseuse Veronika Franz is al jaren producent van zijn films en bovendien zijn echtgenote.
Ich seh, Ich seh kan dan ook gekenmerkt worden als een film uit de Seidl-stal en steekt in alle opzichten briljant in elkaar. De betoverende koele beeldtaal heeft een hypnotiserend effect. Details, zoals het behang met mieren in de jongenskamer en een terrarium met kakkerlakken, werken mee aan de onheilspellende sfeer. Typisch een film die lang in het hoofd blijft rond spoken.
Ulrik van Tongeren
Ich seh, Ich seh (September Film, 2014), vanaf 26 februari in de bioscopen.