DEN HAAG – Een voorzieningenrechter heeft de Wet Bewaarplicht Telecommunicatie buiten werking gesteld. Wegens het belang van privacy mogen providers geen gegevens meer bewaren.
Onder de Wet Bewaarplicht Telecommunicatie werden sinds 2009 de communicatiegegevens (telefonie- en internetverkeer) van iedereen in Nederland respectievelijk 12 maanden en 6 maanden opgeslagen voor de opsporing en vervolging van strafbare feiten. Een voorzieningenrechter in Den Haag heeft daar nu een einde aangemaakt vanwege inbreuk op de privacy. Inbreuk op het Europese mensenrechtenverdrag mag volgens de rechter namelijk enkel als dat ‘strikt noodzakelijk‘ is.
De rechter ergert zich er aan dat er geen onafhankelijke partij buiten de rechtbank is die controleert of de overheid zich wel aan de regels houdt bij het opvragen van gegevens die onder de bewaarplicht vallen. Volgens de overheid is het Openbaar Ministerie dat, maar de rechter vindt dat geen onafhankelijke partij. Ook ontbreken de waarborgen die ervoor zorgen dat de bewaarplicht enkel wordt gebruikt om ernstige criminaliteit te bestrijden.
Privacy First die, samen met nog zes belangenorganisaties, het kort geding heeft aangespannen, spreekt van een ‘baanbrekend vonnis.’ ‘Hiermee komt een einde aan een jarenlange, massale privacyschending: het bewaren van ieders telecommunicatiedata voor opsporing en vervolging. Iedere Nederlander werd hierdoor een potentiële verdachte. De rechter zet hier nu een streep doorheen.’
‘Dit is een overwinning voor alle Nederlandse burgers van wie de privacy wat beter gewaarborgd wordt’, zegt Thomas Bruning van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ). ‘Het is ook een overwinning voor alle advocaten en journalisten, die natuurlijk een extra belang hebben bij de bescherming van vertrouwelijke gegevens omdat zij hun bronnen of cliënten moeten beschermen.’
April vorig jaar verklaarde het Europees Hof van Justitie de Dataretentierichtlijn 2006/24/EG in zijn geheel en met terugwerkende kracht reeds ongeldig. Volgens het Hof is het lange tijd vastleggen van communicatiegegevens van iedereen, zonder concrete verdenking, in strijd met fundamentele rechten van privacy. Het onbeperkt ongericht verzamelen van metadata in het kader van zogenoemde mass surveillance is volgens het Hof niet toegestaan.
Al snel na die uitspraak riepen privacybehartigers minister Opstelten van Veiligheid en Justitie op om te stoppen met de bewaarplicht, maar ze spraken voor dovemansoren. Ook de grote providers zijn sindsdien gewoon doorgegaan met het illegaal bewaren van de telecomgegevens, ondanks protest. Om die reden werd vorige maand campagne Stop de Bewaarplicht gestart. Burgers kunnen via een website hun eigen provider selecteren en middels een muisklik eisen te stoppen met het opslaan van hun bel- en IP-gegevens.
Nu vandaag ook de Haagse rechtbank de Wet Bewaarplicht Telecommunicatie heeft getackeld, is het de vraag hoe snel de overheid, verantwoordelijk voor de illegale algehele bewaarplicht, de providers opdracht geeft de telecommunicatiegegevens, behoudens die van verdachten, niet langer op te slaan. Providers Tweak en KPN hebben inmiddels zelf alvast het goede voorbeeld gegeven. UPC, Ziggo, Vodafone, T-Mobile, Tele2, Ben, Hi, Simpel, Caiway… kom er maar in.