Ongetwijfeld behoorde het optreden van de beroemde Vlaamse schrijver Herman Brusselmans tot de hoogtepunten van het Vlaamse Film Festival (VFF) in Utrecht. De schrijver ging zaterdag met regisseur Koen Mortier in gesprek over de verfilming van zijn roman Ex Drummer. Merkwaardig dat deze baanbrekende film, die in feite de weg effende voor een reeks vernieuwende Vlaamse films, uit het collectieve filmgeheugen verdwenen lijkt te zijn.
Bij het herzien van Ex Drummer (2007), het speelfilmdebuut van Mortier, blijkt pas hoe goed de film werkelijk is. De drie gehandicapte muzikanten van de rockband The Feminists gaan op zoek naar een drummer omdat ze deel willen nemen aan een muziekwedstrijd. De bekende schrijver Dries lijkt een ideale kandidaat. Deze man blijkt namelijk maar al te graag af te willen dalen naar de krochten en verrotte levens van de muzikanten. Het zijn vuilbekkende, seksistische en gewelddadige jonge mannen die ernstig vervuilde huizen bewonen.
Een van de bandleden haat vrouwen en slaat er geregeld een in elkaar. Een ander bandlid is niet al te zachtzinnig voor zijn aan crack verslaafde vrouw en zijn twee jaar oude dochtertje. De film is een verbijsterende aaneenschakeling van geweld, expliciete seks en troosteloosheid. Bovendien briljant geregisseerd door Mortier. Wat de film dragelijk en onderhoudend maakt is de typische geniale humor van Brusselmans die raak is getroffen.
Het maken van Ex Drummer duurde vele jaren, mede omdat het filmproject talloze malen werd afgewezen door het Vlaamse filmfonds. Mortier financierde de film uiteindelijk uit eigen vermogen en kreeg enkel subsidie toegekend voor de eindmontage. Dat een dergelijke gewaagde en subversieve film gemaakt kon worden is een mirakel, in Nederland zou dat ondenkbaar zijn.
Ex Drummer wordt door Brusselmans omschreven als ‘de succesvolste flop van de Vlaamse film’. De schrijver is het aan zijn stand verplicht om de Vlaamse cinema met de grond toe gelijk te maken. Bij Brusselmans weet je nooit of zijn opmerkingen als grap of serieus bedoeld zijn. Dat de schrijver overwoog om zich vijf jaar geleden in Amsterdam te vestigen, mag dan ook met een korreltje zout genomen worden. Gent verlaten is ondenkbaar voor de markante Vlaamse schrijver.
Een ander hoogtepunt van het Vlaamse Film Festival was de documentaire De Applausman van regisseur Ruben Vermeersch. De Vlaming Antoon De Pauw verwierf in de jaren ’90 faam door allerhande podia ongevraagd te betreden om in plaats van de artiesten het applaus zélf gretig in ontvangst te nemen. Concerten, theatervoorstellingen en sportevenementen waren de voornaamste locaties waar hij zijn ‘ding’ deed. De ‘applausstreaker’ werd in korte tijd een cultfiguur, verguisd en bewonderd.
Nadat De Pauw tijdens de Witte Mars voor de kinderrechten in het Dutroux-tijdperk het podium betrad en om applaus voor zichzelf vroeg op het moment dat de familie van de overleden kinderen de menigte wilde toespreken, werd dat zijn einde. Hij werd vervolgens acht jaar lang in een psychiatrische kliniek opgenomen en verdween in de vergetelheid. De Pauw dook in 2009 weer op in de VS bij de eedaflegging van Obama, maar heeft daarbij zijn droomapplaus nooit in ontvangst mogen nemen. De toedracht is nog steeds een mysterie, volgens de politie stierf hij aan een paniekaanval.
De documentaire is een virtuoze en spannende reconstructie van het leven van De Pauw. Beroemdheden die het ‘slachtoffer’ werden van zijn liefde voor applaus komen aan het woord. Wat naar voren komt is het tragische leven van De Pauw wiens passie zijn ondergang werd. Toentertijd verschenen er diepgravende beschouwingen over de motieven van de man die met zijn handelwijze kritiek zou leveren op de verering van beroemdheden. De Pauw was geen intellectueel, zijn passie voor applaus kan gezien worden als een oerdrift van een eenzaam mens. Het was een schreeuw om aandacht.
Ulrik van Tongeren