Van een serieuze strijd tussen theorieën over oorzaken van de ramp met vlucht MH17 is in onze media eigenlijk geen sprake: ‘Separatisten’ hebben een fatale vergissing gemaakt. Toch zijn er wel degelijk sterke aanwijzingen die Oekraïense betrokkenheid suggereren, nota bene aangeboden door hun eigen geheime dienst.

     door Hector Reban

In de informatie-oorlog die uitgebroken is rond de ramp met vlucht MH17 komen zo nu en dan opmerkelijke zaken naar boven. Een aardige proefballon was bijvoorbeeld het bericht van de Oekraïense regering dat de achtergrond van de ramp gezocht moest worden in een Russische ‘False Flag Operation’. Door de Russische vlucht AFL-2074 van Moskou naar Larnaca neer te halen en de schuld daarvoor in de schoenen van het Oekraïense leger te schuiven, zouden de Russen een casus belli hebben willen fabriceren om Oekraïne gewapenderhand binnen te kunnen vallen. Per vergissing zouden de Russen MH17 hebben getroffen.

Jammer genoeg voor de Oekraïense geheime dienst (SBU) nam vrijwel niemand dat scenario serieus en het beklijfde dan ook niet in de concurrentieslag tussen aanvaardbare verhalen over de oorzaken van de crash. Zolang het eindrapport van het Joint Investigation Team over het onderzoek naar de daders achter de ramp met MH17 nog niet is voltooid, wordt de ruimte die bestaat voor speculatie dus nog steeds opgevuld met het verhaal van een andere fatale vergissing. De ‘separatisten’ zouden met een BUK-lanceerinrichting het Maleisische vliegtuig, met aan boord 298 mensen, per vergissing uit de lucht hebben gehaald, denkend dat het een Oekraïens vrachtvliegtuig was.

  Zoals de waard is…

Hoewel de oorsprong van dit dubieuze verhaal redelijk snel kan worden gevonden en doorgeprikt, blijft deze hardnekkige propaganda-mythe de berichtgeving en meningsvorming bepalen. Het is de vraag of dat terecht is. Er zijn namelijk aanwijzingen genoeg die een ander antwoord geven op de schuldvraag, aanwijzingen die meer lading krijgen in het schijnsel van de complottheorie van de SBU.

Men zou namelijk gemakkelijk dit ‘cynische scenario’, zoals de SBU het noemt, een halve slag kunnen draaien. Zou de SBU, al dan niet in samenwerking met wat ultra´s van Binnenlandse Zaken en semi-autonome extreem-rechtse of aan oligarchen gelieerde gevechtsonderdelen, juist niet zélf zo´n scenario kunnen hebben bekokstoofd? Zoals de waard is, vertrouwt hij immers zijn gasten.

Onderzoeksjournalist Robert Parry bracht in juli vorig jaar al een anonieme bron naar voren die Oekraïense betrokkenheid bij de ramp niet uitsloot. De bron, lid van de Amerikaanse inlichtingengemeenschap, zou zijn gebriefd door de CIA over wat op de Amerikaanse satellietbeelden te zien zou zijn:

‘What I’ve been told by one source, who has provided accurate information on similar matters in the past, is that U.S. intelligence agencies do have detailed satellite images of the likely missile battery that launched the fateful missile, but the battery appears to have been under the control of Ukrainian government troops dressed in what look like Ukrainian uniforms.

The source said CIA analysts were still not ruling out the possibility that the troops were actually eastern Ukrainian rebels in similar uniforms but the initial assessment was that the troops were Ukrainian soldiers. There also was the suggestion that the soldiers involved were undisciplined and possibly drunk, since the imagery showed what looked like beer bottles scattered around the site.‘

Hoewel de VS officieel de rebellen de BUK in de schoenen schoof, is nooit bewijsmateriaal aan de openbaarheid prijs gegeven. Parry merkte in april dit jaar zelfs op dat sinds de persconferentie van 22 juli 2014 de Amerikanen hun eerste bevindingen nog steeds niet hebben verfijnd met aanvullend onderzoek. Het officiële Amerikaanse standpunt is duidelijk en begrijpelijk, maar de kans dat het bewijs in feite dubbelzinnig is en blijft, maakt geloof in Oekraïense onschuld er niet sterker op.

  Russisch afweergeschut

Hoewel de Russen vast blijven houden aan het SU-25 verhaal (er zouden Sukhoi type 25 jachtvliegers bij het neerhalen van MH17 aanwezig zijn geweest), heeft men in feite nooit afstand gedaan van het Oekraïense BUK-scenario. Op de persconferentie van het Ministerie van Defensie op 21 juli 2014 bracht men al satellietbeelden naar buiten die zouden aantonen dat in een gebied ten zuiden van het plaatsje Zaroschenskoye drie BUK installaties waren opgesteld. De suggestie was dat één of meer van die platformen op 17 juli gearriveerd zou(den) zijn vanuit legerbasis A-1428, vijf kilometer ten noorden van Donetsk.

Het Britse pro-NAVO onderzoekscollectief Bellingcat heeft zijn uiterste best gedaan dit satellietmateriaal vals te verklaren maar het rapport dat zij op 31 mei jl. uitbrachten, werd volledig stuk bekritiseerd. [1] Uit de aankoop van nieuwe satellietbeelden en een nieuw rapport (van 12 juni) bleek dat Bellingcat de Zaroschenskoye-beelden in tweede instantie ongemoeid moest laten. Vooralsnog is dus niet overtuigend aangetoond dat deze beelden gemanipuleerd zouden zijn, of in de woorden van forensisch specialist Jens Kriese: ‘Bellingcat didn’t prove anything.’

Ondersteunend bewijs voor de versie van het Russische Ministerie kwam in eerste instantie uit onverdachte bron, namelijk de Poetin-kritische Russische krant Novaya Gazeta, die met een interessante scoop op de proppen kwam. Uit een geheim rapport van Russische technici ‘verbonden aan het militair-industrieel complex’ (naar later bleek aan het defensiebedrijf Almaz Antey) zou namelijk blijken dat ook zij ideeën hadden die wezen naar een BUK als moordwapen en Zaroschenskoye als Tatort.

Of Almaz Antey, de Russische producent van defensiemateriaal waaronder de BUK, door het eerdere lek van hun rapport officieel openheid van zaken moest geven of dat andere belangen speelden, in ieder geval kwam het bedrijf op 2 juni jl. officieel met haar bevindingen naar buiten. Volgens de presentatie van de BUK-fabrikanten naderde de raket het vliegtuig van rechts en ontplofte hij 3-5 meter schuin boven de linkerraam-partij van de cockpit. Technische evaluatie van de schade aan de wrakstukken van de Boeing 777 en gedegen kennis van het eigen product leidden tot de conclusie dat de oorzaak een BUK-raket type 9M38-M1 moest zijn geweest, die vanuit een gebied een paar kilometer ten zuiden van Zaroschenskoye zou zijn afgevuurd. De berekeningen zouden dus consistent zijn met het aangevochten Russische satellietbewijs.

  Fluïde frontlinie

In de westerse media kreeg vanaf deze publicatie in Novaya Gazeta vooral het BUK-gedeelte aandacht omdat de concurrentie tussen schuldscenario´s in de Oekraïens/Westerse versie van de gebeurtenissen vooral was teruggebracht tot een strijd tussen SU-25 (Russen) versus BUK (Oekraïne, Westen). De Russen zouden nu ook heimelijk de juiste versie steunen, namelijk dat de BUK het moordwapen was geweest. Daaraan zou dan ook vanzelf de suggestie gekoppeld zijn dat de ‘separatisten’ de daders zouden zijn. Dus werd de afvuurlocatie die het rapport bracht snel terzijde geschoven, met name door te beweren dat de plek onder Zaroschenskoye zich op de bewuste dag niet eens in Oekraïens gebied zou hebben bevonden.

Dat laatste was nog maar zeer de vraag. De frontlinie die op 17 juli ongeveer 5 kilometer onder de lijn Shakhtarsk-Snizhne lag, was in die dagen zeer fluïde. De Tsjechische blogger Vladimir Suchan toonde bijvoorbeeld een kaart van de posities van rebellen en Oekraïense leger waarbij een uitstulping van de frontlinie te zien was die het gebied ten zuiden van Zaroschenskoye bij het Oekraïens gecontroleerde gebied betrok.

Ook in dit geval kwam meer steun uit onverdachte hoek, namelijk van een oude bekende, blogger Ukraine_at_war. Die toonde tot zijn eigen verbazing aan dat een colonne van de Oekraïense Anti Terreur Operatie waarschijnlijk op 28 juli 2014 gewoon dwars door het gebied dat door rebellen gecontroleerd zou worden van noord naar zuid kon rijden. (RTL-verslaggever Jaap van Deurzen was erbij, zoals op een videostill te zien is) Duidelijker bewijzen dat de frontlinies geen ondoordringbare grenzen waren, die als constructies van gewapend beton een vast gebied ommuurden, kon haast niet.

De grenzen waren poreus, ook voor Oekraïense BUK’s. Wanneer de VS officieel uitvaardigt dat ‘We believe that the plane was shot down by a missile fired from the territory in the east of Ukraine controlled by militias‘ dan zegt dat dus niet per se dat het ook rebellen zijn geweest die de raket afschoten.

Oekraïense officials haastten zich na de ramp te claimen dat in ATO-gebied (= gebied waar de Anti Terror Operation van het Oekraïense leger tegen de anti-Kiev rebellen plaatsvindt) geen luchtafweergeschut van het leger stond. Maar nu werden zij door sociale media onderzoekers om de oren geslagen met tegenbewijs. Er dook bijvoorbeeld een promotiefilmpje van het Oekraïense leger op dat vlak voor 17 juli werd gemaakt en overduidelijk een met BUK’s beladen ATO-kolonne liet zien (kijk vanaf 0:53).

Nog interessanter is een video gemaakt op 16 juli, dus één dag voor de ramp, die beelden van een Oekraïens konvooi met luchtafweergeschut in ATO-gebied bevat. (Vanaf 4:48 is zowel de BUK-lanceerinrichting als bijbehorend radar-vehikel duidelijk waarneembaar) Russia Today berichtte er op 17 en 18 juli al over, maar in de loop van de tijd bleef onduidelijk waar het betreffende konvooi zijn kamp had opgeslagen op de 17de juli. Niettemin kan met zekerheid worden geconcludeerd dat zich Oekraïense BUK’s binnen schootsafstand van MH17 hebben bevonden op die zwarte dag in juli.

  Kaartlezen

Uit een kaart van rebellen van 11 juli blijkt overigens ook dat het Oekraïense leger aan de zuidelijke frontlinie, namelijk ten zuidwesten (richting Shakhtarsk/Zaroschenskoye) en zuidoosten van Snizhne verschillende tankdivisies had opgesteld, waaronder zich waarschijnlijk BUK-lanceerinrichtingen bevonden. Rond 17 juli lag het front ten zuiden van Snizhne bij Stepanovka, slechts luttele kilometers onder de lanceerplaats die Ukraine_at_war en Bellingcat aan hadden gewezen. Wellicht waren daar op dat moment ook Oekraïense BUK-installaties aanwezig.

Volgens een generaal van de Franse luchtmacht zou de westelijke richting (richting Zuhres/Shakhtarsk) beter overeenkomen met de plaats waar het vliegtuig door de raket getroffen zou zijn. Op de Russische website Sputniknews.com ventileerde hij die visie, hoewel met een behoorlijk diplomatieke slag om de arm wat betreft consequenties voor de plaats van lancering:

‘The area [where the plane exploded] cannot be near Torez. It is much further to the west! Although this cannot serve as evidence that the missile that hit the plane, if this is the case, was launched from the west.’

Opmerkelijk is ook dat in de allereerste berichtgeving na de ramp, zowel op sociale media als in de Oekraïense pers, met name de omgeving Shahktarsk genoemd wordt als plaats waar vandaan een raket zou zijn afgevuurd. Met het oog op het officiële Oekraïense verhaal na de ramp en de duidelijke doelstelling daarachter, kan dit gegeven gerust meegenomen worden als aanwijzing die ter zake doet.

Een locatie ten zuiden van Shakhtarsk geldt ook als de voornaamst mogelijke lanceerplaats die de Nederlands blogger Erik Toonen in een uitgebreide analyse heeft berekend, overigens aan de hand van Russisch materiaal die verschillende posities van de Oekraïense BUK’s zou weergeven. Niettemin is zijn analyse zeer informatief en is de omgeving ten zuiden van Shakhtarsk/Zaroschenskoye consistent met een locatie waar een BUK-platform zou hebben kunnen staan om zijn dodelijke werk te doen.

Misschien zouden Toonen, Almaz Antey en het Russische ministerie in het gelijk kunnen worden gesteld door de kaarten die de rebellen buit maakten op het Oekraïense leger. Op 30 april jl. berichtten Russische media dat met name op één van die kaarten de Oekraïense BUK platformen stonden ingetekend ten tijde van de ramp met vlucht MH17:

‘This is a working map of the commander of the 1st Battalion of the 95th separate airmobile brigade, which dates back to the beginning of July last year. The most notable are marked on the map starting position of anti-aircraft missile systems of medium-range BUK.’

Het item werd ook gebracht op RT Español waarbij een video werd getoond van de persconferentie. Die video bevatte beelden van de omgeving rond de frontlinie Ilovaisk, Amvrosievka, Shakhtarsk en Zuhres, mogelijk dus standplaatsen van Oekraïense BUK-installaties.

  Complotgeur?

Natuurlijk vormen al deze aanwijzingen geen sluitend bewijs voor Oekraïens daderschap. Wat wél duidelijk wordt, is dat het Oekraïense leger – in weerwil van wat officials beweren – wel degelijk BUK-lanceerinrichtingen binnen schootsafstand van MH17 heeft opgesteld rond de fatale dag dat het burgervliegtuig werd neergeschoten.

Samenvattend kan namelijk het volgende worden gesteld:

1. Een anonieme bron uit de Amerikaanse inlichtingengemeenschap beweert dat Amerikaanse satellietbeelden ten tijde van de ramp mogelijkerwijs aantonen dat gevechtseenheden uit het Oekraïense leger bij de lancering betrokken zouden zijn geweest. De officiële verklaring van de Amerikanen laat ruimte voor speculatie.

2. De frontlinie was niet ondoordringbaar, zodat BUK’s konden worden gepositioneerd binnen schootafstand van MH17. Het gebied ten zuidwesten van Snizhne-Torez, onder Zaroshchenskoye, werd bijvoorbeeld op 17 juli door ATO-eenheden gecontroleerd. Op 16 juli bevond zich een ATO-konvooi met BUK’s in de gelederen in de buurt van het front. Uit buit gemaakte kaarten van het Oekraïense leger zou blijken dat aan het zuidelijke front tussen Ilovaisk en Snizhne BUK-installaties stonden opgesteld. Zeer waarschijnlijk stonden er lanceerinrichtingen opgesteld aan het zuidelijke front van Snizhne, luttele kilometers onder de vermeende lanceerplaats van de rebellen.

3. Technisch bewijs, geleverd door BUK-producent Almaz Antey, is consistent met het afvuren van een BUK 9M38-M1 raket vanuit een gebied ten zuiden van Zaroschenskoye, dat op 17 juli onder controle stond van ATO-troepen. Dit bewijs komt overeen met de Russische satellietbeelden van het gebied op 17 juli, die de aanwezigheid van 3 BUK-installaties ter plaatse laat zien. De berekeningen van Erik Toonen bevestigen deze positie als aannemelijke lanceerplaats.

4. Een ondersteunende aanwijzing volgt uit de bewering van een Franse luchtmacht-generaal, waaruit kan worden aangenomen dat een afvuurlocatie op een positie ten westen van Torez waarschijnlijker is dan ten zuiden van Snizhne. Ook uit eerste berichten van lokale bronnen blijkt dat de omgeving van Shakhtarsk aanvankelijk werd aangenomen als plaats waar vandaan een raket zou zijn afgevuurd.

Voor een aantal aanwijzingen bestaan harde tegenwerpingen. Maar die bestaan ook voor de aanwijzingen die de sleepspoortheorie opbouwen, de theorie waarin gesteld wordt dat een Russische crew een BUK-installatie op een Volvo truck door rebellengebied sleepte.

Het kan nog harder worden gesteld worden: De theorie dat Oekraïense legeronderdelen zélf betrokken zouden kunnen zijn bij een False Flag Operation lijkt aan geloofwaardigheid te winnen als goed wordt gekeken naar de wijze waarop de bewijzen voor de sleepspoortheorie tot stand zijn gekomen. Rond vrijwel al het bewijsmateriaal hangt namelijk de verdachte geur van SBU manipulatie. [2] Het motief voor Oekraïne in deze zou niet zozeer de oorlog met de grote buur zijn, maar om aan belangrijke westerse partijen te bewijzen dat het land toch echt een stevig ‘Marshall Plan’ kan gebruiken.

Theorieën zonder complotten hebben normaal gesproken de voorkeur. Maar de SBU is ironisch genoeg met haar eigen complottheorie over een Russische False Flag Operation behulpzaam geweest een sterk concurrerend verhaal over de oorzaak van de ramp met vlucht MH17 neer te zetten.

Noten:

1. Kritiek op het Bellingcat-onderzoek naar de echtheid van Russische satellietbeelden:
Forensisch analist Charles Wood
Forensisch analist Jens Kriese
Maker tool Photoforensics wil niet met het onderzoek geassocieerd worden
Verkeerd gebruik Google Earth (m.b.t. vaststellen data)
Russische blogger
Russische blogger
Twijfels over validiteit onderzoek (Russische wetenschapper)
En  dit

2. Zie bijvoorbeeld het rapport van Micha Kobs hier en mijn eerdere artikel hier