Naast de politici in Griekenland hebben de West-Europese banken en politici de crisis veroorzaakt, stelt voormalig Wereldbankeconoom Joseph Stiglitz.

Zondag vindt het Griekse referendum plaats over het bezuinigingspakket van de EU. Griekenland moet 323 miljard euro aan leningen afbetalen, 175 procent van het bruto binnenlands product. De EU en het Internationaal Monetair Fonds willen hier alleen bij helpen in de vorm van nieuwe leningen als Griekenland een diepgaand pakket van hervormingen en bezuinigingen accepteert.

Volgens Joseph Stiglitz, voormalig hoofdeconoom van de Wereldbank en Nobelprijswinnaar, draait het referendum in werkelijkheid over macht en democratie. ‘Laten we duidelijk zijn: bijna niets van het enorme bedrag dat aan Griekenland is geleend is daar feitelijk heengegaan’, schreef hij afgelopen week in The Guardian. ‘Het geld is gebruikt om schuldeisers uit de private sector te betalen, waaronder Duitse en Franse banken.’

Een rapport van de organisatie CorpWatch, The EuroZone Profiteers, wierp eind 2013 al licht op deze materie. Ja, corrupte Grieken hebben onhoudbaar veel geld geleend in het verleden. Maar, aldus het rapport, de banken die deze leningen verstrekten, werden daartoe aangemoedigd door Europese bureaucraten zelf. De financiële sector moest de concurrentie met de Angelsaksische banken aan gaan, vond Brussel.

De ongeveer vierduizend Duitse banken, die allemaal andere activiteiten hadden en daar kleine winsten mee behaalden, moesten net zo succesvol worden als de vier megabanken in Groot-Brittannië. Brussel stimuleerde de Duitse overheid om de grootste van de banken mee te laten doen in deze markt en de staatsgaranties af te schaffen. Zo begon de Franse premier Jacques Chirac eind jaren ’80 met zijn beleid om de banken te privatiseren, om dezelfde reden: concurrerend worden.

Om daadwerkelijk winst te gaan maken met de enorme hoeveelheden krediet die ze tot hun beschikking hadden, keken de Franse en Duitse banken naar Zuid-Europa. Daar waren de rentes heel hoog, rond de 14 procent. Goedkoop krediet uit het noorden, voor soms wel 4 procent, was heel welkom. De middenklasse in Spanje, Griekenland en overigens ook Ierland, profiteerde enorm van de enorme sommen geld die in infrastructuurprojecten werden gestoken.

Duitse banken leenden voor december 2009 in totaal 634 miljard euro geleend aan Griekenland, Ierland, Italië, Portugal en Spanje. BNP Paribas en Crédit Agricole in Frankrijk leenden maar liefst 430 miljard euro aan deze landen. In feite gebeurde er hetzelfde als met de huizenbezitters in de VS: er werden veel te veel leningen verstrekt aan spelers die dat in geval van economische tegenwind helemaal niet konden terugbetalen.

Volgens CorpWatch moet niet alleen Griekenland met de billen bloot, maar ook de bankiers die van het feest hebben geprofiteerd en de Europese politici die het idee hebben gepromoot dat iedereen ervan zou profiteren als banken meer met elkaar zouden concurreren. In de ogen van Stiglitz heeft Europa samen met het IMF een ‘rampzalig’ antwoord bedacht op de problemen die door de crisis zijn ontstaan. Door het bezuinigingsprogramma hebben de Grieken een kwart van hun bbp verloren.

Als gevolg daarvan ligt de jeugdwerkloosheid nu op meer dan 60 procent. ‘Het is onthutsend dat de trojka [van de Europese Commissie, de Europese Centrale Bank en het IMF] er niet van heeft geleerd en nog steeds eist dat Griekenland een begrotingsoverschot realiseert van 3,5 procent in 2018.’ Economen in de hele wereld weten dat dit de crisis alleen maar zal verergeren, aldus Stiglitz. [IPS]