De autoriteiten op het Griekse eiland Kos kunnen de enorme toestroom van vluchtelingen niet langer aan. De regering is bezig duizenden te verschepen naar het vaste land.
Op de Griekse eilanden kwamen alleen al in juli zo’n 55.000 vluchtelingen aan, meer dan over heel 2014. Vakantieoord Kos, relatief het dichtst gelegen bij Turkije, wordt het zwaarst belast. Volgens de burgemeester lossen mensensmokkelaars dagelijks tussen de 600 en 800 migranten op het eiland, vooral Syriërs en Afghanen die via Turkije de oversteek naar de Griekse eilanden maken. Op een inwonertal van tegen de 40.000 verbleven woensdag 7.000 vluchtelingen op Kos.
Het leidde de afgelopen dagen tot schrijnende en explosieve situaties. Zoals op dinsdag nadat agenten hadden gepoogd 1500 migranten onder te brengen in een stadion om ze te registreren. In het stadion braken opstootjes uit omdat velen als eersten geregistreerd wilden worden vanwege het tekort aan tijdelijke verblijfsdocumenten. Agenten gebruikten brandblussers en de wapenstok om de menigte in bedwang te houden. Honderden renden daarop in paniek het stadion uit en verblijven sindsdien in parken en straten van Kos-Stad dat momenteel al uitpuilt van de toeristen.
De burgemeester van Kos heeft alarm geslagen bij de Griekse regering in Athene. ‘De situatie dreigt volledig uit de hand te lopen. Het risico op bloedvergieten is reëel’, aldus Giorgos Kiritsis woensdag. Vorige week nog waarschuwde de Verenigde Naties (VN) dat de toestand op de Griekse eilanden ronduit ‘schandalig’ is. Volgens de VN moet Griekenland orde in ‘de totale chaos’ scheppen die er heerst op de eilanden. De Griekse premier Alexis Tsipras vraagt op zijn beurt Europa dringend om hulp.
‘De situatie is absoluut schandelijk. Met dertig jaar ervaring heb ik dit nog nooit gezien’, zegt directeur Cochetel van VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR. Volgens Cochetel staan er momenteel heel wat kazernes in Griekenland leeg die zouden kunnen dienen voor de opvang van duizenden vluchtelingen. ‘Nu laten de slaapplaatsen, het voedsel en de hygiëne compleet te wensen over. Er moet ook dringend één centrale dienst komen die zich met de vluchtelingen bezighoudt.’
Na spoedberaad van de Griekse regering heeft premier Alexis Tsipras verbetering beloofd. Er komt één coördinatieorgaan dat onder meer moet zorgen voor een beter beheer van het Europese geld dat Athene krijgt om de vluchtelingenproblematiek aan te pakken. Ook de opvanginfrastructuur wordt verbeterd. VN-topman Cochetel houdt niet alleen Griekenland verantwoordelijk. Ook de andere Europese landen moeten meer doen om Griekenland te helpen, zei hij na een bezoek aan Lesbos, Kos en Chios. ‘De financiële hulp uit Europa is te zwak en komt te laat.’
Inmiddels is de Griekse regering overgegaan tot het verschepen van grote groepen naar het vaste land. Donderdag zijn de eerste 2000 migranten verplaatst, terwijl een groep van nog eens 2500 tijdelijk terecht kan op een cruiseschip in de haven van Kos-Stad. Het merendeel van de vluchtelingen wenst absoluut niet in Griekenland asiel aan te vragen maar ‘in Europa’, met name Duitsland. De autoriteiten werken naar eigen zeggen dag en nacht om ze van documenten te voorzien waarmee ze verder kunnen reizen.