De film Carol is gebaseerd op The Price of Salt uit 1952 van thrillerauteur Patricia Highsmith die haar boek publiceerde onder het pseudoniem Claire Morgan. Deels gegrondvest op haar eigen ervaringen was het destijds een taboedoorbrekend verhaal over de lesbische liefde wat zich in de jaren ’50 nog in het geheim afspeelde.
Regisseur Todd Haynes en scenarioschrijver Phyllis Nagy zijn tamelijk dicht bij het boek gebleven. Therese (Rooney Mara) werkt op de speelgoedafdeling van een chique warenhuis. Wanneer Carol (Cate Blanchett) een cadeau komt kopen voor haar dochtertje ontstaat er tussen deze vrouwen een geheime liefdesaffaire. Omdat Carol midden in een echtscheiding verwikkeld is, levert dat extra druk op voor haar.
Carol is een melodrama met thrillerelementen. Verfrissend aan de film is dat het geen tragedie is geworden. Haynes maakte in 2002 Far from Heaven, een vergelijkbaar liefdesverhaal met de melodrama’s van Douglas Sirk als inspiratiebron. Far from Heaven heeft een fraaie authentieke vormgeving maar het is een nogal levenloze film, de passie spat niet van het doek af. Carol voelt moderner aan terwijl het in de dezelfde tijdsperiode speelt. Opmerkelijk hoe de passie hier wel aanwezig is, en dat zonder gebruik te maken van de larmoyante tragiek van Far from Heaven.
Het is de onderkoelde en ingetogen stijl die van Carol een tamelijk unieke liefdesgeschiedenis maakt. Dit is een visueel overdonderende film met fenomenaal camerawerk van Edward Lachman. De makers blijven trouw aan het tijdperk waarin het drama zich afspeelt, een periode vol repressie en onuitgesproken verlangens. Lesbische liefde was in de jaren ’50 onbestaand en misschien wel het grootste taboe.
De passie tussen Therese en Carol is vooral door het onuitgesproken karakter ervan imponerend. Blikken en kleine gebaren zeggen hier meer dan woorden. Wanneer Therese tijdens een weinig gedenkwaardig gesprek even de hand vastpakt van Carol, is dat behoorlijk spannend. Kolkende seksualiteit onderhuids weergeven, werkt soms beter dan expliciet tonen.
Het contrast tussen beide vrouwen is evenzeer opmerkelijk. Carol, zoals ze gespeeld wordt door Cate Blanchett, is een glamoureuze en mysterieuze blondine van in de veertig. Goed beschouwd is deze welvarende getrouwde vrouw een verwend nest. Daar tegenover staat Therese, een schijnbaar timide jonge vrouw die hunkert naar liefde. Desondanks trilt ze van dubbelzinnigheid. Therese is een mysterie en zeker geen slachtoffer van Carol.
De film is bedacht vanuit het perspectief van Therese, we ervaren het drama door haar ogen. Zonder de sublieme en doorleefde vertolking van Rooney Mara zou het een kille film geworden zijn. Het samenspel tussen beide actrices is fantastisch, vooral omdat het voor een belangrijk deel op non-verbale wijze plaatsvindt. Dat de mannelijke personages weinig indruk maken, doet er in feite niet toe.
Todd Haynes maakt meestal melodramatische films die zich afspelen in het verleden, dáár ligt zijn grote kracht. Het is een grootse prestatie dat Carol geen stoffige bespiegeling over de jaren ’50 is geworden. De indringende passie tussen beide vrouwen die hier tot uiting komt, is van alle tijden. Het is ontegenzeglijk de beste film van de regisseur tot nu toe, een meesterwerk om te koesteren.
Ulrik van Tongeren
Heerlijk….