Door de ongeremde hebzucht en domheid van bankiers en speculanten balanceerde de wereldeconomie in 2008 op de rand van de afgrond. The Big Short van regisseur en scenarist Adam McKay is een poging om dat proces inzichtelijk voor het voetlicht te brengen. De film is in de vorm van een absurdistische komedie gegoten. Deze lichtvoetigheid helpt om de complexe materie inzichtelijk te maken.
Onze gids in de apocalyptische wereld die zich ontvouwt, is de aalgladde bankier Jared Venner, gespeeld door Ryan Gosling, Hij richt zich rechtstreeks tot de camera om in heldere termen uit te leggen wat er gebeurt. In essentie handelt het verhaal over een stel beursspeculanten dat gokt op een ineenstortende huizenmarkt. Ze stellen pakketten van hypotheken samen die niet afgelost kunnen worden door de huiseigenaren.
De heren verkopen hun ingewikkelde financiële producten aan banken die geen flauw idee hebben wat ze kopen, als ze maar winst maken. Het gaat hier niet om klein bier maar om honderden miljoenen dollars, en vlak voor de totale ineenstorting van de economie om miljarden. De gevolgen van dat gokken op andermans leed zijn immens. In de Verenigde Staten raken miljoenen mensen hun huizen en banen kwijt. De Amerikaanse overheid had in de jaren daarvoor zo’n beetje alle regulatie afgeschaft wat betreft beursspeculatie.
The Big Short is gebaseerd op het gelijknamige boek van Michael Lewis. Voor deze film selecteerde regisseur McKay vijf kleurrijke personages uit het boek. Naast Venner is er Michael Burry (Christian Bale), een contact gestoord financieel genie. Mark Baum (Steve Carell) is een investeerder met een geweten en John Magaro en Jamey Shipley vertolken twee groentjes die hun kans ruiken om schatrijk te worden.
Regisseur McKay is bekend van komedies als Anchorman en Step Brothers, vlotte modale komedies. Het is tamelijk verrassend dat dit een daverende komedie met een serieuze ondertoon is geworden. McKay verdiende zijn sporen met stand-up komedie, hetgeen het razende tempo en de raak getroffen personages in de film verklaart. Ondanks de aanstekelijke humor is dit een film die tegelijkertijd een tamelijk huiveringwekkend beeld schetst van de meedogenloze beursspeculatiewereld.
Er zijn meerdere films gemaakt over over dit onderwerp, denk aan Margin Call en The Wolf of Wall Street. The Big Short levert echter een meer overtuigende analyse van deze gecompliceerde financiële materie. Het ondoordringbare jargon wordt voor leken op een heldere wijze vertaald. Daarvoor gebruikt de regisseur slimme trucs, zoals beroemdheden die in amusante terzijdes even uitleggen hoe de vork in de steel zit.
De fantastische acteurs pakken spectaculair uit. Vooral Christian Bale als autistisch financieel genie maakt grote indruk. Het geweten wordt gespeeld door Steve Carrel. Diens personage ziet helder hoe de totale ondergang van het financiële systeem aanstaande is, zijn woede hierover lijkt gemeend. Beide personages mogen dan als profeten dienst doen in The Big Short, ze halen zelf ook miljarden binnen met hun kennis.
Aan het einde van de film wordt nog vermeld dat er slechts één bankier in de gevangenis belandde. In feite werden de aanstichters van de ellende beloond. Sommige bankiers kregen zelfs een plek in de regering van Obama om zogenaamd de financiële puinhoop op te ruimen. Van regulatie van dit verwoestende financiële systeem is geen sprake, de bankierswereld is te nauw verweven met de politieke wereld. De banken gaan door met hun dubieuze praktijken, eigenlijk is er niets veranderd. Een volgende financiële crisis zit er volgens experts aan te komen. Dat zou wel eens tot een nog grotere ineenstorting kunnen leiden.
Ulrik van Tongeren