02

De economische crisis kon volgens gangbare economen enkel opgelost worden door het nog sterker stimuleren van de economische groei. Een vijftigtal schrijvers in het boek Ontgroei is het daar hartgrondig mee oneens.

     door Hans Beerends

Zowel rechtse als linkse economen, politici en opinieleiders achten economische groei noodzakelijk. Alleen over de verdeling van de vruchten van die groei is men het oneens. Dat economische groei, los van het verdelingsvraagstuk, op zich negatieve gevolgen met zich mee kan brengen, werd en wordt ontkend of gebagatelliseerd. Na het rapport Grenzen aan de groei (1972) van de club van Rome ontstond er even een schrikreactie maar al snel werd deze waarschuwing, ondanks vele campagnes vanuit de milieubeweging, door economen ter kennisgeving aangenomen.

In 1986 schreef Bob Goudzwaard, hoogleraar economie aan de VU in Amsterdam, zijn befaamde boek De economie van het genoeg met als ondertitel Wissels omzetten in de economie. Hierin betoogt Goudzwaard dat de gangbare economie geen perspectief biedt voor het oplossen van onder andere mondiale armoede en milieudegradatie. Het boek kende weliswaar meerdere herdrukken maar door economen werd het genegeerd of zeer kritisch bejegend.

Voornaamste kritiekpunt was dat economie een objectieve wetenschap moest blijven die niet verstoord mocht worden door normatieve uitspraken. Het boek was op de universiteitsbibliotheek in Amsterdam dan ook niet te vinden op de afdeling economie maar op de afdeling filosofie. Met de voortschrijdende globalisering en het toenemende inzicht in de aard van wereldwijde problemen is het dogma van economische groei echter gaan wankelen.

Na de eeuwwisseling verbond een aantal kritische economen, waaronder Goudzwaard, zich aan het Nederlandse Platform Duurzame en Solidaire Economie (DSE). Ook een internationaal gerespecteerde econoom als Thomás Sedlácek, schrijver van De economie van Goed en Kwaad, keert zich tegen de obsessie met economische groei. In 2008 tenslotte werd in Parijs de eerste wetenschappelijke conferentie gehouden over de mogelijkheden en consequenties van ontgroeien. Na die conferentie ontstond een internationaal netwerk van wetenschappers in een dertigtal landen.

  Degrowth

En nu is er dan het boek Ontgroei – of degrowth zoals de internationaal gebezigde wetenschappelijke benaming luidt – waarin een vijftigtal economen, sociologen, ecologen en politicologen uit heel de wereld betogen waarom economische groei geen oplossing biedt voor de huidige problemen en welke economische paradigma’s dan wél soelaas zouden kunnen bieden.

In het voorwoord betogen de redacteuren van deze staalkaart dat de huidige mondiale problemen en de crisis die daar uit voortkomt ‘betrekking heeft op de onhoudbaarheid van het naoorlogse op consumptie gebaseerde economische model en de uitsluiting van individuen, hele landen en zelfs continenten.’ De toon is daarmee gezet.

Alle aspecten en mogelijke consequenties van het ontgroeien van de economie worden in de bijdragen behandeld. De diverse ideologische stromingen binnen de ontgroei-beweging komen uitgebreid aan bod. Interessant is de opgeworpen vraag of een ontgroei-economie al dan niet mogelijk is binnen het huidige kapitalistische systeem. Veel aandacht natuurlijk voor het milieu- en klimaataspect.

Ook de verwachting dat mensen meer van hun leven kunnen genieten als zij niet permanent gedwongen worden mee te hollen met de zucht naar meer en meer komt aan bod. Ontgroei is behalve een kritische analyse van het huidige economisch bestel tevens een pleidooi voor meer gemeenschapszin en dito lokale initiatieven van onderaf.

Voor allen die ijveren voor een maatschappij die meer garantie biedt voor het ontwikkelen van menselijke waardigheid en sociale rechtvaardigheid biedt Ontgroei een handreiking en een wegwijzer in deze soms gecompliceerde thematiek. Af en toe wordt toon en woordgebruik ontsierd door een jargon wat waarschijnlijk alleen begrepen wordt door collega-wetenschappers. Dergelijke zinnen twee à driemaal lezen leidt tot enig oponthoud waarna soms wel, maar vaak ook niet, meer inzicht ontstaat in de materie.

03

 

titel  Ontgroei – degrowth: een vocabulaire voor een nieuw tijdperk
auteurs  Diversen, onder redactie van Giacomo d’Alisa, Federico Demaria, Giorgos Kallis
uitgave  Paperback, geïllustreerd, 352 pagina’s
uitgeverij  Jan van Arkel, 2016
isbn  978 90 6224 000 5
prijs  € 22,95

 

Door ravage

Abonneer
Laat het weten als er

*

1 Reactie
Oudste
Nieuwste Meest gestemd
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties
Dagobert enz.
7 jaren geleden

Meer economische groei? Waar moet dat vandaan komen? Van de kleine groep allerrijksten die alles al hebben? Of van de allerarmsten, de arbeiders op hoog geschoold niveau of lager geschoold niveau, misschien de werkelozen? De banken bulken van het geld. Net zoals de allerrijksten. Zij weten bij god niet meer waar zij met al dat geld naar toe moeten of hoe zij dat kunnen herinvesteren. Zij kunnen er alleen maar naar kijken en denken dat zij gelukkiger zijn, de dwazen En dan dit. Waar moet het naar toe met moeder aarde als er meer economische groei komt. Nog meer uitputting van de aarde? Met als gevolg dat er miljoenen meer mensen kapot gaan op korte termijn? want dat staat te gebeuren want er zijn veel te veel mensen op aarde. Als dat afneemt met 1.6 miljard binnen 5 jaar krijg ik er weer vertrouwen in.