El Clan van de Argentijnse regisseur Pablo Trapero is een briljante ontleding van de banaliteit van het kwaad. Een gerespecteerde familie kidnapt en vermoordt ongestoord welgestelde mensen tijdens de Vuile Oorlog in Argentinië
De militaire junta in Argentinië regeerde van 1976 tot 1983 met ijzeren vuist. Door hun uitvoering van de Vuile Oorlog verdwenen vele mensen. Gebaseerd op ware feiten handelt El Clan over de familie Puccio die in deze duistere tijd een lucratieve kidnap-onderneming leidt. Het is gedurende die periode in Argentinië overigens de normaalste zaak van de wereld dat mensen zomaar verdwijnen.
Arquimedes Puccio is de vader van de familie. Voor de buitenwereld is hij een charmante respectabele man op leeftijd. De man weet moeiteloos zijn duistere kanten te verbergen, zelfs voor zijn buren, want in wezen is hij een meedogenloze sadist. Tijdens de militaire dictatuur hielp Arquimedes met hand-en-spandiensten bij het laten ‘verdwijnen’ van mensen. Dan is de stap niet zo groot om bergen geld te verdienen met het ontvoeren en vermoorden van rijke mensen.
Alejandro (Peter Lanzani), de favoriete zoon van de familie, werkt mee aan het kidnappen. Evenals zijn vader is hij een dubbelzinnig personage, zowel sympathiek als angstaanjagend. Als veelgeroemd rugbyspeler zorgt hij mede voor de ontvoering van een collega uit zijn team. Arquimedes gebruikt zijn connecties om voor justitie buiten schot te blijven. Met de opkomende democratie in Argentinië rond 1983 wordt het steeds moeilijker om zijn moorddadige familiebedrijf in stand te houden.
Regisseur Trapero heeft met El Clan een hypnotiserende mengeling van docudrama en zwarte komedie gemaakt. De morsige realiteit van Argentinië van begin jaren ’80 is bedwelmend overtuigend in beeld gebracht. Juist het gebruik van zwarte humor maakt het tot een memorabele ervaring. Tergend komisch is hoe de moeder des huizes maaltijden kookt voor de ‘gasten’ in de kelder. In de film hoort ze blijkbaar het geschreeuw van de gekidnapte mensen niet.
Guillermo Francella is vooral bekend vanwege zijn luchtige en komische rollen. Het is een geniale zet van Trapero om juist hem uit te kiezen voor de veeleisende rol van Arquimedes. De acteur moet een geloofwaardige familievader neerzetten, en tevens de ijzingwekkende wreedheid van zijn personage laten doorschemeren. Francella doet dat met adembenemende flair en welhaast perverse nauwkeurigheid. De banaliteit van het kwaad wordt zeldzaam overtuigend verbeeld door deze acteur.
Pablo Trapero is een groot regisseur van sociale drama’s waarin de onrechtvaardige kanten van Argentinië van heden en verleden worden belicht. Met films als El bonaerense (2002), White Elephant (2012) en Carancho (2010) bewees hij dat al. Met El Clan heeft hij een imposant meesterwerk toegevoegd aan zijn rijke oeuvre.
Ulrik van Tongeren