De Nederlandse regisseur Paul Verhoeven toog naar Parijs voor zijn eerste Franse speelfilm. Elle is een psychologische thriller over het lot van een verkrachte vrouw. De oude meester heeft zichzelf blijkbaar weer uitgevonden want Verhoeven weet te verrassen. Het onvoorspelbare karakter maakt de film spannend en subversief. Hier en daar wordt Elle een verkrachtingskomedie genoemd, een vreemde omschrijving van dit kolkende dubbelzinnige psychologische drama. De humor betreft voornamelijk het kleinburgerlijke milieu waarin de handeling zich afspeelt.
De openingsscène van de film toont hoe hoofdpersoon Michèle (Isabelle Huppert) verkracht wordt door een gemaskerde man. Zij herstelt zich onverwacht rustig zodra haar belager verdwenen is. Zij belt niet de politie maar neemt een bubbelbad, waarna flarden bloed het water rood kleuren. De verkrachtingsscène keert meerdere malen als flashback en wraakfantasie terug in de film. Toch is Elle absoluut geen wraakfilm, Verhoeven wou er geen conventioneel verkrachtingsdrama van maken.
De film toont geen ontreddering van het slachtoffer, integendeel, Michèle pakt haar leven snel weer op. Ze bewapent zich met pepperspray en een hakbijl, alsof ze zich van prooi tot jager transformeert. De vrouw is in ieder geval voorbereid op een volgende confrontatie met haar verkrachter. Het is vervolgens bizar om te zien hoe Michèle als directeur van een succesvol videogamebedrijf de scepter zwaait over haar mannelijke collega’s. Het bedrijf produceert uiterst gewelddadige videogames waarin vrouwen seksueel gemolesteerd worden door woeste monsters.
Michèle beleefde een bewogen jeugd met haar vader die in de jaren ’70 seriemoordenaar was, en sinds die tijd in de gevangenis zit. Ze heeft ook veel te stellen met haar excentrieke familie en gaat naar bed met de man van haar beste vriendin. De film is gebaseerd op het boek Oh… van de Franse schrijver Philippe Djian. David Birke schreef het scenario van de film. Elle is op het eerste gezicht nogal overvol, een spannende thriller, en tegelijkertijd een vlijmscherpe satire over de Franse bourgeoisie.
Van die opeenstapeling van elementen heeft Verhoeven een overzichtelijk en sprankelend geheel gemaakt, waarbij het duistere drama van Michèle het meest aanspreekt. Wat de vrouw bezielt, blijft heel lang een raadsel. Pervers is het alleszins. De Franse actrice Isabelle Huppert heeft dit personage tergend overtuigend neer gezet. De actrice weet het harde pantser en ook de gevoelige kant van Michèle feilloos te treffen. Eigenlijk valt er geen andere actrice te bedenken die een dergelijke complexe rol aan kan, de zoveelste glansrol van Huppert.
Over de mysteries en dubbelzinnigheden van Elle kan eindeloos gediscussieerd worden. Verhoeven gaat voor zijn doen subtiel te werk en laat veel aan de verbeelding van de kijker over. De vreemde acties van Michèle en de manier waarop ze de verkrachting verwerkt, zijn stof voor eindeloze speculaties. De gewiekste regisseur speelt briljant met de verwachtingen van de kijker, de film is verrukkelijk politiek incorrect.
Dat de inmiddels 77-jarige Verhoeven blijkbaar een nieuwe weg is ingeslagen, wekt verbazing. Met het verstrijken van de jaren is de man onverminderd subversief gebleven. Na het enigszins teleurstellende Zwartboek van tien jaar geleden heeft hij met Elle een uitstekende film toegevoegd aan zijn imponerende oeuvre. Dat de regisseur zich moeiteloos weet te voegen in het Franse idioom is een prestatie op zich. Elle is door en door Frans. Benieuwd wat de oude meester nog voor ons in petto heeft.
Ulrik van Tongeren