De Franse regisseur Bruno Dumont werd bekend met serieus drama. Films als Flandres, Hadewijch en Camille Claudel zijn uitgebeende en sombere drama’s. Met zijn nieuwe film Ma Loute weet hij te verbazen. Het is een vreemde klucht geworden, vol slapstick en surrealisme. Gebruikelijke thema’s van Dumont als klassenstrijd en armoede zijn er weliswaar in verwerkt, maar daar draait het dit keer niet werkelijk om.
Aan een baai, gelegen aan de Noord-Franse kust niet ver van Calais, zijn twee families woonachtig aan het begin van de vorige eeuw. In de eerste plaats is er de rijke en hooghartige familie Van Peteghem die met hun protserige huis overal bovenuit torenen. De familieleden gedragen zich hautain tegenover mensen die lager in de rangorde staan. Daar tegenover heb je de Brufort clan, een rauwe vissersfamilie die een pover bestaan bijeen schraapt met de mosselvangst.
Kapstok van het verhaal behelst een moordmysterie. Er verdwijnen toeristen en de politie is een onderzoek gestart. Eigenlijk geeft Dumont al vrij snel prijs wie schuldig is aan de verdwijningen. Het bijna plichtmatig aandoende misdaadverhaal lijkt vooral een alibi om bizarre personages op te voeren, zoals de kogelronde politie-inspecteur die maar niet overeind kan blijven staan in het rulle duinzand. Vader André van de Van Peteghem’s heeft een bochel en ook al moeite met de zwaartekracht.
De slapstick is soms behoorlijk grappig, maar teveel van het goede. Fabrice Luchini als André steelt de show. Dat komt vooral omdat hij een formidabel acteur is die nooit zwelgt in zelfgenoegzaamheid. En dat zwelgen doet Juliette Binoche als zuster van André des te meer. Het is een zeldzaam overdreven en hysterische vertolking. De regisseur had de actrice beter in het gareel moeten houden, of is die tomeloze uitzinnigheid juist het doel van Dumont?
De burleske humor van deze film doet Louis de Funès verbleken, overigens zonder ooit het hoge niveau van deze Franse komiek te halen. Amateuristische acteurs spelen de leden van de vissersfamilie hetgeen ze tamelijk realistisch doen. De botsende acteerstijlen vormen het meest intrigerende element van de film. De amateurs zien er verbluffend authentiek uit, hun verweerde koppen lijken zo weggeplukt te zijn uit 1910. Dit is een briljant staaltje van casting.
Ook de wijze waarop de grillige natuur in beeld wordt gebracht, is adembenemend. Schitterende beelden van het woeste duinlandschap doen vreselijke geheimen vermoeden. Maar hoe fraai de film ook oogt, het probleem is dat Dumont zich laaft aan de extremen. Dit in tegenstelling tot de rauwe ingetogenheid van de rest van zijn oeuvre.
Frankrijk kent een rijke traditie van briljante slapstick, met regisseur Jaques Tati als de ware grootmeester. Maat houden is belangrijk bij het in beeld brengen van visuele humor. In Ma Loute had het uitvergroten van extremen wel iets minder mogen zijn. Nu heeft die tergende overdaad hoofdzakelijk een curieuze en vreemde film opgeleverd.
Ulrik van Tongeren