Captain Fantastic van regisseur Matt Ross is een intrigerende film over een gezin dat diep in de bossen van Noordwest Amerika leeft. Vader Ben Cash heeft daar voor zijn vrouw en zes kinderen een zelfvoorzienend paradijsje gecreëerd. De film is bedoeld als een antikapitalistische parabel, uniek binnen het huidige conservatieve politieke klimaat. Het verhaal roept herinneringen op aan het antikapitalistische gedachtegoed van eind jaren ’60, de bloeitijd van het hippiedom.
Ben, gespeeld door Viggo Mortensen, is schoolmeester, dictator en liefhebbende vader ineen. Hij leert zijn drie zonen en drie dochters, in leeftijd variërend van zeven tot achttien jaar, om te overleven in de woeste natuur. De kinderen leren jagen, maar steken tevens hun neuzen in de boeken. Ze leren onafhankelijk te denken, al is dat allemaal wel bedacht vanuit de strenge ideologie van hun vader. Dat Ben een ‘Noam Chomsky Bag’ bedacht heeft, een soort feestdag zoals kerstmis waarop men elkander cadeaus geeft, is curieus en een grappig detail.
Het schijnbaar gelukkige gezin wordt opgeschrikt door het overlijden van moeder Leslie die zelfmoord heeft gepleegd. De vrouw werd eerder wegens een psychische stoornis opgenomen in een sanatorium in de bewoonde wereld. Het gezin reist af in een tweedehands touringcar naar de stad om de uitvaart voor te bereiden. Vraag is hoe het gezelschap zich zal gedragen in de ‘echte’ wereld die hen vreemd is. Kunnen ze de confrontatie met de vuige consumptiemaatschappij wel aan?
Ben heeft een andere opvatting over het verloop van de uitvaartplechtigheid dan de ouders van zijn gestorven geliefde. Het leidt tot een botsing met de conservatieve familie. Het afgeraffelde einde van de film bevat een merkwaardig slotakkoord. Er blijkt toch nog zoiets te bestaan als een compromis. Ben spuwt her en der in de film nogal wat slogans uit, activistisch verbaal geweld dat soms dood slaat. Zodoende verwatert de radicale boodschap, de schijnbare subversiviteit verbergt in essentie een conventionele familiegeschiedenis.
Captain Fantastic is vooral een fraai portret van een onorthodox gezin met al hun eigenaardigheden. De vertolkingen van de kinderen zijn meer dan verdienstelijk. Grote uitblinker in het acteursensemble is zonder twijfel Viggo Mortensen als Ben. Zijn personage is eigenlijk onuitstaanbaar; dat strenge vaderschap schuurt dicht aan tegen karikatuur. Mortensen is er op een of andere manier in geslaagd om het humane en warme hart van Ben te laten doorschemeren. Dat is meer dan een knap staaltje acteren, dat is groots.
Alles bij elkaar is Captain Fantastic tamelijk apart en amusant. De bedoelde diepgang komt niet geheel uit de verf. Grote vraag blijft of men zich daadwerkelijk kan afkeren van het huidige kapitalistische systeem. En is de wijze waarop de vader zijn kinderen opvoedt en indoctrineert wel de juiste weg? De film roept veel prangende vragen op, dat op zich is zeker een verdienste.
Ulrik van Tongeren
Enkel die stills zijn al grappig, hahaha.