Tien jaar na Apocalypto toont de Amerikaanse regisseur eindelijk weer eens zijn talent voor gewelddadig drama. Hacksaw Ridge is een ongewone en imponerende film over de Tweede Wereldoorlog.
De held van dit waargebeurde verhaal is Desmond Doss, een hospik die tijdens de slag om Okinawa 75 strijdmakkers van een zekere dood redde. De zevendedagsadventist mocht vanwege zijn geloofsovertuiging geen wapen dragen maar ondanks zijn pacifisme wou hij wél zijn land dienen. In het militaire opleidingskamp is Doss het mikpunt van spot en getreiter. De soldaten zien het pacifisme van de jongeman als lafheid. Toch beslist de krijgsraad dat de hospik het slagveld in Japan mag betreden.
Het is ongebruikelijk dat een pacifist de held speelt in nota bene een Amerikaanse oorlogsfilm. Gibson heeft vaker films gemaakt over helden die zichzelf totaal opofferen. Denk aan William Wallace in Braveheart en Jezus in The Passion of the Christ, uiterst gewelddadige films. Geweld staat nu eenmaal centraal in het werk van Gibson. Dan is het niet zo verwonderlijk dat het verfilmen van een verhaal over een pacifist die vanwege zijn geloof zichzelf opoffert in een oorlogsgebied de regisseur op zijn lijf geschreven is.
Desmond Doss groeit op in een gezin met een religieuze moeder en een gewelddadige en alcoholische vader die een trauma heeft overgehouden van zijn ervaringen als soldaat in de Eerste Wereldoorlog. Wanneer de jonge Desmond op een haar na zijn broer doodt met een baksteen, komt hij tot inkeer. Hij geeft zich over aan het geloof van de christelijke Zevende Dags-Adventisten. Dat eerste deel van de film heeft iets nostalgisch. Gibson belicht het toenmalige Amerika hier bijna clichématig. Toch is hier al sprake van een zekere urgentie.
Wanneer de handeling zich verplaatst naar het Japanse strijdtoneel komt Gibson pas echt in zijn element. De regisseur is een meester in het ensceneren van geweld. De bruutheid op het slagveld is hyper realistisch verbeeld. Onophoudelijk geschiet, afgeschoten ledematen, kolkende darmen in opengereten lichamen van getroffen soldaten. De scènes op het slagveld zijn van een zeldzame intensiteit en gruwelijkheid. Deze realistische weergave staat lijnrecht tegenover het onrealistische geweld in bijvoorbeeld de populaire superheldfilms.
Gibson is niet bepaald een subtiel filmmaker. De dubbelzinnigheid van een pacifistische held heeft hij hier toch intrigerend voor het voetlicht weten te brengen. Andrew Garfield als Desmond weet uitstekend het humanisme van het hoofdpersonage te treffen. De pacifist is te mooi om waar te zijn, bijna een engel. Maar de acteur weet tegelijk wel degelijk de donkere kant van Desmond te suggereren, een uiterst complexe en bezienswaardige vertolking.
Mel Gibson is een gekweld man die zijn demonen nauwelijks onder controle lijkt te hebben. De afgelopen tien jaar kwam hij niet aan de bak als regisseur en sporadisch als acteur. Schandalen over alcoholmisbruik en racistisch taalgebruik achtervolgden hem. Zijn rol in de thriller Blood Father (2016) is van een indrukwekkende intensiteit. Die vertolking gaf al aan dat Gibson ondanks alles weer tot bloei gekomen is. Hacksaw Ridge is een imponerend en ontregelend epos over de gruwelen van de Tweede Wereldoorlog. Gibson is naast acteur nu ook als regisseur helemaal terug van weggeweest.
Ulrik van Tongeren