Nederlanders die bij het Oekraïne-referendum tegen stemden, deden dat niet uit onvrede met de EU, zoals de politiek en media ons wijs hebben gemaakt. Dat concludeert het Nationaal Referendum Onderzoek.

Na Brexit en Trump gaan de mainstream media voor de derde keer dit jaar gierend onderuit. Maandenlang werd in de aanloop van het referendum rond het associatieverdrag met Oekraïne de nieuwsconsument via tv, dagbladen en radio aangepraat dat een eventueel ‘nee’ bij het referendum gelijk stond aan een stem tegen de EU. Na de eclatante overwinning van de tegenstemmers waren de druiven zuurder dan zuur en werd het nee-stemmende ‘GeenStijl klootjesvolk’ nog eens flink nagetrapt.

Ten onrechte, zo blijkt nu. Het Nationaal Referendum Onderzoek, uitgevoerd door een vijftal hoogleraren, heeft middels een steekproef 2.500 kiesgerechtigden ondervraagd. Bij het referendum in april stemde 61 procent van de kiezers tegen het verdrag. Volgens de onderzoekers stemden verreweg de meeste mensen ‘nee’ omdat zij bang waren dat Oekraïne een stap richting toetreding tot de EU zou zetten. Ook stemden zij tegen omdat ze samenwerking met Oekraïne niet zagen zitten vanwege de corruptie in dat land.

Na het referendum is vaak in de massamedia door vooringenomen linkse betweters gesteld dat veel Nederlanders zich tegen ‘Brussel’ hadden uitgesproken, of dat ze hun ‘onderbuik’ hadden laten spreken. Slechts 7,5 procent van de tegenstemmers vertelde de onderzoekers voor ‘nee’ te hebben gekozen om de EU dwars te zitten. Volgens de onderzoekers gaat het te ver om een nee-stem uit te leggen als een uiting van wantrouwen tegen de Nederlandse regering of de EU.

Uit het onderzoek blijkt verder dat de uitkomst van het referendum ook negatief was geweest als de ‘strategische thuisblijvers’ wél waren gaan stemmen. Slechts 2,5 procent van de kiesgerechtigden bleef thuis in de hoop dat de kiesdrempel (opkomst van 30 procent) niet zou worden gehaald. Mensen die ‘ja’ stemden, deden dat vooral omdat zij de bevolking van Oekraïne wilden steunen (37,7 procent). Een kleiner deel van de voorstemmers hoopte dat door het verdrag de handelsrelaties zal verbeteren (21 procent).

Mannen hebben vaker gestemd dan vrouwen (6 procent verschil), maar ze stemden niet anders. Jongeren stemden minder vaak (22,7 procent), maar ook zij stemden niet anders. Hoogopgeleide kiezers stemden vaker voor, maar de universitair geschoolden stemden minder vaak (30,5 procent). Wat betreft stemmotieven bleek dat de voornaamste redenen die respondenten noemden om voor dan wel tegen te stemmen voornamelijk met Oekraïne te maken hadden (corruptie, steun bevolking, potentieel EU-lidmaatschap).

Een meerderheid van de kiezers wil dat de regering ‘luistert’ naar de uitslag, hetgeen ook geldt ook voor de voorstemmers. Tijdens de campagne speelde vooral televisie een rol bij de informatievoorziening (82,7 procent). Dagbladen werden door 66,6 procent geraadpleegd, radio door 53,3 procent. Websites (30,9) en ‘sociale’ media (31,3) waren beduidend minder populair bij de ondervraagden. Zelfs bij de jongste leeftijdsgroep was televisie belangrijker dan online media. Wie zei ook alweer dat het nee-kamp heeft gewonnen dankzij GeenStijl?

De voorstemmers kiezen tevens voor de VVD, PvdA, CDA, D66 en GL. Tegenstemmers stemmen op de PVV (33 procent) of de SP (22 procent). Aanzienlijk kleinere groepen tegenstemmers kiezen voor de VVD, het CDA en 50+. Kortom, de verrassende uitkomst van deze steekproef zal vanavond ongetwijfeld (kuch) in het Journaal, bij Nieuwsuur, DWDD, RTL Late Night en Pauw, en morgen in de dagbladen, tot interessante gespreksstof leiden: hoe komt het toch dat de mainstream media de weg volkomen kwijt lijken te zijn? (geef je op een briefje dat het Nationaal Referendum Onderzoek door de massamedia volkomen genegeerd zal worden).