Op Bermuda en de Kaaimaneilanden na is Nederland het grootste belastingparadijs ter wereld. Belastingontwijking kost ontwikkelingslanden jaarlijks ten minste 95 miljard euro aan belastinginkomsten.

Nederland neemt de derde plaats in op de lijst van de vijftien grootste belastingparadijzen ter wereld, zo stelt Oxfam Novib vandaag in haar internationale rapport Tax Battles. We zijn het eerste Europese land in de lijst, gevolgd door Zwitserland, Ierland en Luxemburg. Curaçao, onderdeel van het Koninkrijk der Nederlanden, neemt de achtste plaats voor haar rekening. Waar geografisch gezien kleine landen al niet groot in kunnen zijn.

De top 15 van belastingparadijzen wordt aangevoerd door Bermuda, gevolgd door respectievelijk de Kaaimaneilanden, Nederland, Zwitserland, Singapore, Ierland, Luxemburg, Curaçao, Hong Kong, Cyprus, de Bahamas, Jersey, Barbados, Mauritius en de Britse Maagden-eilanden. Veel van deze landen zijn betrokken bij fiscale schandalen. Zo sloot Ierland een belastingovereenkomst af met Apple die het mogelijk maakt dat de multinational slechts 0,005 procent aan vennootschapsbelasting betaalt.

Belastingontwijking door multinationals kost ontwikkelingslanden jaarlijks ten minste 95 miljard euro aan belastinginkomsten. Dit is volgens Oxfam Novib genoeg geld om 124 miljoen kinderen naar school te kunnen sturen. Het verlenen van fiscale prikkels aan bedrijven kost Kenia bijvoorbeeld ruim een miljard euro per jaar – bijna het dubbele dat het Afrikaanse land uitgeeft aan volksgezondheid. Onder meer Groot-Brittannië, Luxemburg, België en Hongarije maakten dit jaar bekend hun tarieven voor de vennootschapsbelasting verder te willen verlagen.

Het Oxfam-rapport toont tevens aan dat belastingparadijzen slechts een deel, of een uitwas, zijn van het onderliggende probleem. Landen zijn regionaal en wereldwijd verwikkeld in een schadelijke concurrentiestrijd. Overal verlagen landen hun tarieven voor vennootschapsbelasting, of verlenen ze andere belastingvoordelen, om de gunst van bedrijven. Het gemiddelde tarief voor vennootschapsbelasting voor G20-landen was 40 procent 25 jaar geleden – vandaag is het minder dan 30 procent.

Nederland is mondiaal gezien een zeer geliefd oord voor multinationals. Vorige week sprak minister Dijsselbloem van Financiën als enig EU-lid zijn veto uit tegen een EU-voorstel om in 2019 een vaak via Nederland lopende route voor belastingontwijking af te sluiten. Om de Amerikaanse fiscus een dienst te bewijzen wil het kabinet dat pas in 2024 doen, tot woede van de overige EU-lidstaten. Er zijn 77.600 mensen werkzaam bij de in Nederland gevestigde Amerikaanse bedrijven.

Oxfam Novib roept regeringen op om samen te werken om belastingontwijking te stoppen en tarieven voor vennootschapsbelasting niet verder te verlagen. Zwarte lijsten van belastingparadijzen moeten zijn gebaseerd op objectieve, algemene criteria met inbegrip van de vraag of een land nultarieven voor vennootschapsbelasting aanbiedt. Ook wil de mondiale ontwikkelingsorganisatie dat bedrijven verplicht worden om transparanter te werk te gaan.