Oorlogswinter van de Nederlandse regisseur en scenarist Martin Koolhoven was in 2008 een succes, waarna we acht jaar hebben moeten wachten op zijn volgende opus. Met de meer dan grimmige western Brimstone zet hij zich weer op de kaart. In Spanje en Oost-Europa gefilmd ziet de film er in ieder geval imposant uit. Hier en daar wordt er zelfs geroepen dat het een meesterwerk is.
Brimstone speelt zich af aan het einde van de negentiende eeuw in Amerika ten tijde van de pionierstijd. De jonge vrouw Liz (Dakota Fanning), die niet kan praten maar wel horen, is vroedvrouw in een streng religieuze gemeenschap van Nederlandse immigranten ergens in de woeste wildernis. Ze heeft een gelukkig bestaan met haar gezinnetje. Wanneer een nieuwe predikant (Guy Pearce) arriveert in het dorpje beseft Liz dat ze in groot gevaar is. De predikant lijkt het op haar voorzien te hebben.
De film is verdeeld in vier hoofdstukken, ieder deel springt terug in de tijd. Tijdens elke episode komen we iets te weten over het verleden van Liz en haar dierbaren. Tevens komt aam bod hoe ze haar spraakvermogen kwijt is geraakt. Omdat het verhaal niet chronologisch verteld wordt, is het soms moeilijk grip te krijgen op het geheel. Maar het centrale thema van de film is zonder twijfel de wreedheid van mannen tegenover vrouwen.
Vrouwen worden op gruwelijke wijze behandeld. Ze krijgen muilkorven om, hun tongen worden afgesneden. Het is een film waar geweld en wreedheden gedetailleerd getoond worden. Dat is moeilijk te verteren; de doorsnee toeschouwer stapt na twee en half uur dan ook geradbraakt de bioscoop uit. Bovendien staat de vertelling stijf van zwaar aangezette religieuze symboliek, geen makkelijke kost. In dit grimmige universum heerst uitsluitend onbuigzaam calvinisme, al staat de kracht van de vrouw centraal.
Liz, de stille heldin, wordt sterk neer gezet door Dakota Fanning. De strijdbaarheid en overlevingsdrang van haar personage vormen een lichtpunt in deze duistere helletocht. Daar tegenover staat de wrede predikant, gespeeld door de Australische acteur Guy Pearce. Zijn solide vertolking roept herinneringen op aan de door Robert Mitchum gespeelde sinistere predikant in het meesterwerk Night of the Hunter (1955) van Charles Laughton, een film die Koolhoven heeft geïnspireerd.
Guy Pearce is een acteur die zijn rollen van slechteriken doorgaans weet te voorzien van nuances. In Brimstone is zijn rol eendimensionaal. De uiterst lugubere predikant is de verpersoonlijking van het ultieme kwaad, een ware duivel in mensengedaante. Martin Koolhoven heeft weliswaar een ambitieuze en originele western gemaakt, maar het complexe scenario maakt de film echter nodeloos ingewikkeld en heeft daardoor een te traag tempo gekregen.
Cameraman Rogier Stoffers heeft prachtige beelden geschoten van de indrukwekkende Spaanse en Oost-Europese landschappen. De stemmige muziek van Junkie XL geeft de film meerwaarde, terwijl Emilia Jones als de jeugdige Liz een fraaie vertolking aflevert. Ook Carice van Houten en Kit Harington zijn te bewonderen in bijrollen. Brimstone mag dan niet het meesterwerk zijn waar we op hoopten, bezienswaardig is deze wrede western zeker.
Ulrik van Tongeren