Het Argentijnse regisseursduo Mariano Cohn en Gastón Duprat hebben een gitzwarte komedie gemaakt over een wereldberoemde schrijver die na veertig jaar afwezigheid zijn geboortedorp in Argentinië bezoekt waar men hem het ereburgerschap wil toekennen.
Ten overstaan van de koninklijke Zweedse familie neemt Daniel Mantovani (Oscar Martínez) zijn Nobelprijs voor de Literatuur in ontvangst. Dat weerhoudt hem er niet van om in zijn toespraak te verkondigen dat dit het einde van zijn carrière als schrijver inluidt. Volgens hem toont de Nobelprijs aan dat zijn werk behaagziek is, terwijl kunst juist moet schuren. Toch krijgt Mantovani na een pijnlijk lange stilte luid applaus in Stockholm.
Het geheel fictieve El ciudadano ilustre (‘de voorname burger’) behelst een aangenaam scherp portret van een schrijver die geen gevierd man wil zijn. Mantovani heeft een grondige hekel aan beroemdheid. Desondanks leidt hij al lange tijd een comfortabel leven in een luxueuze flat in Barcelona. Wanneer er vanuit zijn geboortedorp Salas een uitnodiging van de burgemeester komt om hem tot ereburger te maken, pakt de schrijver het vliegtuig naar Argentinië.
Mantovani wordt aanvankelijk met open armen ontvangen in Salas, iedereen wil wat van de man. Gaandeweg roept de schrijver echter weerstand op bij de plaatselijke bevolking. Zijn arrogante en pretentieuze gedrag valt in verkeerde aarde. En dat het dorp en zijn bewoners zoveel informatie geboden hebben voor zijn prijswinnende romans zet eveneens kwaad bloed. Er ontspint zich in de steeds duister wordende vertelling een oorlog tussen de schrijver en de dorpsbewoners.
El ciudadano ilustre is een nogal omstandig pleidooi met de centrale boodschap nimmer terug te keren naar je verleden. Dat kan uitsluitend tot pijnlijke confrontaties leiden. Er is stevige satire in de film verwerkt over de wurgende middelmaat van zo’n locatie in de provincie. Het is een plaats waar iedereen elkaar kent waardoor vetes er tot in den eeuwigheid duren. Niet zo gek dat de schrijver voor zijn werk eindeloos en vrijuit kon putten uit zijn jeugdervaringen. Of dat ethisch in de haak is, blijft een groot vraagteken.
Het schijnbaar centrale thema, geld en beroemdheid maken niet gelukkig, is niet bijster goed uitgewerkt. De krankzinnigheid van Mantovani’s terugkeer naar zijn geboortegrond is in wezen van groter belang. Dan blijkt dat de makers de zwarte humor feilloos getimed hebben. En het helpt dat de formidabele Argentijnse karakteracteur Oscar Martínez een briljante rol neerzet van een dwarse en sardonische schrijver.
Ulrik van Tongeren