Het afsluiten van twee militaire contracten ter waarde van 10 miljard dollar is de laatste in een golf van fusies en overnames die het Amerikaanse geprivatiseerde high-tech inlichtingensysteem verandert in, wat nog het meest lijkt, op een ouderwets monopolyspel.
door Tim Shorrock
Augustus vorig jaar voltooide Leidos Holdings, een groot ingehuurd particulier bedrijf [in het vervolg uitvoerder genoemd, red.] van het Pentagon en de National Security Agency (NSA), een langdurig voorbereide fusie met de Information Systems & Global Solutions divisie van Lockheed Martin, de wereldwijde militaire gigant. De 8.000 werknemers van het nieuwe bedrijf verzamelen informatie voor de NSA om vijandelijke strijders in het Midden-Oosten en Afrika voor de US Special Forces op te sporen.
De omvang van het enorme complex maakt Leidos, met een geschatte marktwaarde van 50 miljard dollar, tot één van de machtigste bedrijven binnen de Amerikaanse inlichtingenwereld. Volgens onderzoek dat ik onlangs uitvoerde naar de werkgelegenheid binnen Leidos blijkt dat het bedrijf op dit moment de grootste van vijf particuliere bedrijven is die tezamen garant staan voor 80 procent van het totaal aantal werknemers dat in de VS werkzaam is voor de inlichtingen- en veiligheidsdiensten.
Ja, u leest het goed: 80 procent! Voor de eerste keer sinds spionagediensten eind jaren ’90 begonnen zijn met uitbesteding van het inlichtingenwerk, is het grootste deel in handen van een handvol bedrijven: Leidos, Booz Allen Hamilton, CSRA, SAIC en CACI International. Deze concentratie van pure plays, een Wall Street term voor bedrijven die één product fabriceren voor de interne markt, markeert een fundamentele verschuiving in een sector die ooit bestond uit een mix van grote militaire uitvoerders, kleine en middelgrote technologiebedrijven en Beltway Bandits [kleine private consultatiebureaus die de overheid adviseren].
Profielschets
In de wereld van het inlichtingenwerk is er vele malen minder transparantie dan in die van Defensie, zegt William Hartung, directeur van het Arms and Security Project aan het Centre for International Policy en auteur van Prophets of War, een studie naar de politieke en sociale gevolgen van Lockheed Martin. Er is veel informatie voorhanden om een profiel te schetsen van deze bedrijven.
BOOZ ALLEN HAMILTON – Meer dan dertig jaar een belangrijke speler voor de Amerikaanse overheid op het terrein van het inlichtingenwerk, gedeeltelijk in bezit van de Carlyle Group, een aan de politiek verbonden privaat-vermogen [beleggen in aandelen die niet op de beurs staan genoteerd] firma. Booz is in feite raadgever van de Intelligence Community [in Washington bekend als ‘IC’].
Volgens informatie op de website van het bedrijf is Booz werkzaam voor de ‘Directeur van Nationale Veiligheid, de onderminister van Defensie voor Inlichtingen, Nationale Veiligheid en Ambtelijke Organisaties en Militaire Inlichtingen’. Voor dit gevaarlijke werk wordt ‘hoogwaardig geclassificeerd personeel ingeschakeld dat individualistisch opereert en snel ingezet kan worden in Afghanistan’.
CSRA INC. – Ontstaan uit een fusie met CSC dat geheime communicatiesystemen voor de NSA ontwikkelde, en SRA International, een zeer winstgevend bedrijf met een lange geschiedenis op het gebied van Inlichtingen, Toezicht en Controle (ISR). Onder tal van andere contracten leverde CSRA, dat nauwe banden heeft met US Air Force, 24 per dag steun aan wereldwijde operaties voor Amerikaanse commando’s in Europa en Afrika in het kader van een ‘Januari 2016 contract’.
CSRA beheert voor het wereldwijde inlichtingennetwerk tevens de meest geavanceerde drones uit het arsenaal van de VS. Het bedrijf heeft een bizarre reeks contracten afgesloten met de gevangenis van het Pentagon in Guantánamo. Zo werd het ingehuurd om tegelijkertijd de verdediging en vervolging te verzorgen van personen die werden beschuldigd van het beramen van terroristische aanslagen op 9/11.
SAIC – Een bekende militaire aannemer die zijn inlichtingenwerk heeft uitgebreid door Scitor in te lijven, een bedrijf dat nauw samenwerkt met ultrageheime satelliet-operaties van het Pentagon. Scitor’s echte waarde voor SAIC is zijn invloed binnen de National Reconnaissance Office (NRO), die de betreffende satellieten beheert en de signalen en beelden uit de ruimte voor de NSA en de National Geospatial-Intelligence Agency (NGA) verwerkt. Het laatste project van SAIC betreft een contract van 8,5 miljoen met de Army’s Intelligence and Security Command van Defensie voor een ‘antenne ISR’ in Afghanistan dat deels wordt uitgevoerd en verwerkt door de NSA in Fort Gordon, Georgia.
CACI INTERNATIONAL – Heeft een contract met het Pentagon dat ondervragers levert aan de beruchte Abu Ghraib gevangenis in Irak. CACI verwierf onlangs twee bedrijven die uitgebreide werkzaamheden verrichten voor de NSA en CIA: National Security Solutions (gekocht van L-3 Communications) en Six3 Intelligence Solutions. Door de aankoop van deze bedrijven is CACI doorgedrongen in het nationale inlichtingenwerk.
Six3 heeft bijvoorbeeld onlangs contracten verworven om ‘anti-oproer operaties’ uit te voeren voor de strijdkrachten van de NAVO in Afghanistan. Kort geleden heeft het met Defensie een contract afgesloten om inlichtingenwerk te verrichten binnen Syrië – een indicatie hoe ver het Amerikaanse leger in dat land betrokken is bij de oorlog. CACI is de enige aannemer die ik ken die zijn werk omzet in cijfers: de inlichtingendienst claimt meer dan 1.500 terroristen te hebben geïdentificeerd die de VS zouden bedreigen.
Geheime bedrijfscijfers
Volgens een handelslijst van het vakblad Washington Technology verdienden Leidos en zijn vier concurrenten in 2015 aan IT-contracten zo’n 16 miljard van de Amerikaanse overheid. Het geheim van hun succesvolle dominantie is niet zozeer het inkomen, maar hun personeelsbestand. Dat betreft ongeveer 45.000 aannemers met een veiligheidsmachtiging die samenwerken met de medewerkers van de NSA, CIA en andere veiligheidsdiensten van de Amerikaanse overheid.
Het is moeilijk om aan informatie te komen over het werkelijke aantal werknemers. Voor een deel komt dat door geheimhouding van de overheid vanwege de aard van het inlichtingenwerk. Maar veel van de betreffende bedrijven maken hun cijfers in jaarrapporten bekend of op persconferenties, en verspreiden persberichten over bijvoorbeeld aankopen, voornamelijk om klanten van de overheid en potentiële investeerders te imponeren.
Nu mijn berekening. Volgens cijfers op de website van Leidos had het bedrijf voorafgaande de fusie 9.400 werknemers in dienst die gemachtigd waren veiligheidsonderzoek uit te voeren. Dat wordt bevestigd door een woordvoerder van het bedrijf. De 9.400 werknemers zijn thans samengevoegd met 2.000 medewerkers van een eenheid van Lockheed. In totaal 11.400 personeelsleden hebben een veiligheidsmachtiging (in een artikel over de fusie schrijft The Washington Post dat het totale aantal 13.000 betreft).
Vervolgens hield ik rekening met een deel van de inkomsten afkomstig van militaire-, inlichtingen- en burgercontracten (27 procent van het inkomen, volgens Leidos zelf) en kwam tot de conclusie dat het personeelsbestand uitkomt op zo’n 8.000 mensen. Cijfers van de concurrenten, volgens dezelfde berekeningsmethode, zijn eveneens indrukwekkend. Booz Allen beschikt voor het inlichtingenwerk over een personeelsbestand van 12.000 gemachtigde medewerkers, CACI 10,000, CSRA 8,000 en SAIC 6,600.
Bij elkaar opgeteld hebben de vijf bedrijven voor dit werk 44.600 gemachtigde medewerkers in dienst, die ik voor het gemak afrond op 45.000. Dat is bijna 80 procent van het personeelsbestand van de vijf bedrijven tezamen (58.000) en ongeveer één vijfde van het totale personeelsbestand van 183.000 burgers, aannemers en militair personeel dat werkzaam is in dienst van de nationale en militaire inlichtingendienst.
Het Pentagon maakt geen cijfers aangaande ingehuurde uitvoerders bekend. Daarvoor heb ik gebruik gemaakt van de door Edward Snowden in 2013 gelekte documenten afkomstig van Amerikaanse inlichtingendiensten. Dat resulteerde in een overzicht van 36.600 militaire contracten – een redelijke schatting en waarschijnlijk nog te laag, werd me te kennen gegeven door verschillende specialisten. Voor het eindtotaal voegde ik de nationale en militaire programma’s bijeen en kom tot de conclusie dat momenteel 58.000 uitvoerders in dienst zijn van de Amerikaanse inlichtingendienst. Daarvan zijn 45.000 afkomstig van de vijf eerder genoemde bedrijven: Leidos, Booz Allen, CSRA, SAIC en CACI.
Deze vijf bedrijven zijn natuurlijk niet de enige spelers binnen deze markt. Er worden nog een paar duizend ‘huurspionnen’ geleverd door Northrop Grumman, Boeing, Raytheon, BAE en Accenture, plus een handvol kleinere bedrijven, zoals ManTech International Corporation, Engility Corporation, L-3 Communications en PAE.
Gevaar van ineenstorting
Niet alleen is de Amerikaanse inlichtingendienst onvoorstelbaar geprivatiseerd, het bedrijfsleven heeft een ongekende macht binnen de inlichtingenwereld gekregen. De Amerikaanse inlichtingendienst is voor haar spionage- en veiligheidsactiviteiten afhankelijk geworden van een handvol particuliere bedrijven.
Op zichzelf hoeft concentratie van een aantal bedrijven niet slecht te zijn, het kan zelfs leiden tot lagere prijzen – aangenomen dat de markt goed werkt. Maar als die niet werkt, dan kan dat tot grote rampen leiden, zoals de ineenstorting van Wall Street een paar jaar geleden duidelijk maakte: corruptie tot op het hoogste niveau, de belastingbetaler die er voor op moest draaien, en zakelijke mislukkingen met grote gevolgen voor de gehele maatschappij.
Dat is wat zich momenteel afspeelt binnen de inlichtingenwereld. „Er komt een moment dat de concentratie in de markt zo groot is dat een dienstverlener simpelweg too big to fail is geworden, ongeacht hoe slecht de prestaties van het bedrijf ook mogen zijn.” Dat beweert David Isenberg, die nauwgezet toezicht houdt op het nationale inlichtingenwerk. Als je dat doet denken aan de financiële sector, dan is dat precies wat ik bedoel.
Een van de meest spectaculaire mislukkingen was het beruchte Trailblazer-project van de NSA. Het werd ontworpen in de lente van 2001 voor de NSA om het internet af te speuren. SAIC kreeg de aanbesteding toegewezen. Maar Trailblazer bleek een kostbare mislukking, er werd volgens klokkenluider Tom Drake, die van 2011 tot 2008 leidinggevende was bij de NSA, 7 miljard dollar mee verspild. Maar het onderzoek naar de oorzaak blijft tot op de dag van vandaag geheim. Boosdoeners SAIC en Booz Allen blijven contracten binnenslepen ondanks dat er sterk bewijs bestaat dat zij miljarden aan belastinggeld hebben verspild en dat ze hun falen hebben verdoezeld.
Privatisering als blinde vlek
„Wanneer bedrijven betrapt worden op vervalste documenten of fraude, dan zijn die niet zelden dermate machtig en gespecialiseerd dat ze de overheid kan dwingen de andere kant op te kijken”, waarschuwt Mike German, een voormalig FBI-agent die tegenwoordig werkzaam is op de afdeling contraterrorisme van het NYU Brennan Centre for Justice. Die constatering geldt met name voor de schemerige inlichtingenwereld, waar gemaakte fouten of misstappen niet altijd grondig onderzocht worden om van te leren.
Op een paar uitzonderingen na wordt privatisering van de inlichtingendiensten tot nu toe volkomen genegeerd door de nationale media. Ook het Congres doet simpelweg zijn werk niet en omzeilt dit heikele onderwerp. Als er één bureau mijn bevindingen zou kunnen bevestigen, bekritiseren of corrigeren, dan zou dat het Kantoor van de Directeur van de Nationale Veiligheidsdiensten moeten zijn (ODNI). Het is verantwoordelijk voor het toezicht van het personeel van inlichtingendiensten en brengt hierover verslag uit aan het Congres. Ook deze dienst zwijgt, zelfs ‘geen commentaar’ kon er vanaf.
Wat er op het spel staat in de uitbesteding van het inlichtingenwerk is niet alleen een kwestie van geld en materiaal, maar ook de veiligheid van het Amerikaanse volk en de controle over de informatie die ons beschermt. Marktconcentratie in deze sector heeft grotere gevolgen dan die in de gewone burgermaatschappij, zoals in de wereld van de financiën of telecommunicatie. Concentratie betekent dat steeds minder bedrijven controle hebben over de informatie waar militaire en politieke leiders zich door laten leiden.
Waarschijnlijk het beste voorbeeld hoe concentratie uit de hand kan lopen zijn de media zelf, waar de afgelopen halve eeuw zich immers een soortgelijke concentratie heeft voorgedaan. De woorden van wijlen Ben Bagdikian, redacteur en mediacriticus, zijn hier van toepassing: ‘Wanneer vijftig mannen en vrouwen, bazen van mediabedrijven, controle krijgen over meer dan de helft van de informatie die zo’n 220 miljoen Amerikanen bereiken, dan is het de hoogste tijd om te onderzoeken waar die informatie vandaan komt’. Dit schreef Bagdikian dertig jaar geleden in zijn klassieke studie The Media Monopoly.
Het is tijd dat het Congres en de media erkennen dat het inlichtingenwerk een joint venture is tussen de staat (security state) en de private sector. Inlichtingenwerk en de en veiligheid van de staat is voor het volk en dient gecontroleerd te worden door het volk, en niet door een paar bedrijven die beheerst worden door een klein groepje oligarchen.