Het Ukrain Crisis Media Center (UCMC) heeft de afgelopen weken, onder meer via een tv-commercial, gepoogd politieke besluitvorming in de Eerste Kamer zodanig te beïnvloeden dat het associatieverdrag met Oekraïne wordt aanvaard.

     door Hector Reban

Koude oorlogen worden vaak gekenmerkt door gewapende schermutselingen aan de periferie en intensivering van de propaganda-inspanningen in het kerngebied om de ‘harten en geesten’ van de mensen te bespelen. Oekraïne zou als voorbeeld kunnen dienen nadat de Maidan-coup in 2014 de invloedssfeer verschoof ten gunste van het (pro)westelijke blok en ten koste van de Russen.

Europa probeerde de staatsgreep bij de vestiging van zijn legitimiteit te ondersteunen door het land stevig aan Europese instituties te binden, met name door Oekraïne onderdeel van een Europees associatieverdrag te maken. Tijdens de procedurele route van deze belangrijke stap aan de breuklijn van de Koude Oorlog – in de eerste plaats al ontworpen om Oekraïne te belemmeren eenzelfde soort bilateraal verdrag met Rusland overeen te komen – ontstond in Nederland weerstand onder de bevolking.

Bij het raadgevend referendum van 6 april vorig jaar, over het wel of niet ondertekenen van het associatieovereenkomst tussen de EU en Oekraïne, werd de ratificatie door een geringe meerderheid weggestemd. Aangezien de resultaten niet bindend zijn, werd goedkeuring aan het associatieverdrag evenwel eenvoudig door de Tweede Kamer geloodst, waarna de Eerste Kamer slechts als een mogelijke laatste barrière overbleef.

   Ukrain Crisis Media Center

In de aanloop van het Oekraïne-associatie-debat in de Eerste Kamer van 23 mei 2017 vertoonde de STER frequent een reclameboodschap op prime time NPO-televisie. De commercial laat een Oekraïens-Canadese oorlogsveteraan uit de Tweede Wereldoorlog zien met de boodschap dat Oekraïners, hoewel in dienst van het Canadese leger, onderdeel uit hadden gemaakt van de bevrijding van Nederland.

De bewuste commercial is vervaardigd door het illustere Ukrain Crisis Media Center (UCMC), opgericht door het International Renaissance Institute, een organisatie in handen van de Amerikaanse speculant George Soros. Het mediacentrum, dat ook fondsen ontvangt van de National Endowment for Democracy (NED, de facto de civiele tak van de CIA), de Amerikaanse ambassade in Oekraïne en de Nederlandse staat, werd op 3 maart 2014 opgericht, een week na de Maidan-coup waardoor president Janoekovitsj van zijn zetel werd verjaagd.

Uit een artikel op de website The Duran over de DNC-lekken [WikiLeaks publiceerde gelekte informatie vanuit het kamp van de Democraten tijdens de Amerikaanse presidentsverkiezingen] blijkt dat de oprichting van het UCMC op hoog niveau is besloten, waarbij naast Soros ook de Amerikaanse ambassadeur van Oekraïne, Geoffrey Pyatt, betrokken was. Doel van het mediacentrum is om ‘professionele pr-bijstand aan de Oekraïense regering te bieden’. Met andere woorden, het UCMC is opgericht om de staatsgreep en het nieuwe regime te helpen legitimeren onder de dekking van een NGO-mantelorganisatie met westerse steun achter de schermen.

Volgens Euromaydanpress, een andere propaganda mantelorganisatie, werd het UCMC opgericht door ‘toonaangevende Oekraïense experts op het gebied van internationale betrekkingen, communicatie en public relations (pr). Het centrum wordt gelanceerd om de internationale gemeenschap objectieve informatie te bieden over gebeurtenissen in Oekraïne en bedreigingen voor de nationale veiligheid, met name op militair, politiek, economisch, facilitair en humanitair terrein.’

Interessant in dit licht, naast de voor de hand liggende bemoeienissen van de inlichtingengemeenschap met dit project, is de locatie waarop het mediacentrum is gevestigd: de derde verdieping van Hotel Ukraina aan het Maidanplein. Misschien niet toevallig ook het hotel waar Andrej Parubiy – leider van een ultranationalistische rechts-extremistische paramilitaire groep – zijn hoofdkantoor had tijdens de Maidan-opstand. In feite was dit hotel ook de locatie waarvandaan scherpschutters op demonstranten en de politie vuurden, tientallen doden achterlatend in wat vermoedelijk een operatie onder valse vlag was. Het vormde de directe aanleiding voor de machtswisseling in Oekraïne.

   MH17

Behoorlijk informatief was ook het functioneren van het UCMC in de eerste uren nadat MH17 op separatistische bodem neergestort was. Onmiddellijk na de ramp werd vanuit het mediacentrum een gecoördineerde informatieoorlog gelanceerd waarin een terugtrekking van een bericht dat naar verluidt door de separatistische commandant Igor – ‘Strelkov’ – Girkin op sociale media zou zijn gepost, opzettelijk verkeerd werd geïnterpreteerd en vervalst om de boodschap te verspreiden dat er een fatale fout was gemaakt.

Dit verhaal werd vervolgens ondersteund door de lancering van een video met door de SBU (Oekraïense geheime dienst) afgeluisterde gesprekken, een paar uur nadat het UCMC verkondigd had dat de commandant een ‘succesvolle operatie’ had toegejuicht en de separatisten ‘bij heterdaad betrapt waren’.

Na grondig onderzoek op sociale media blijkt dat de boodschap niet door de commandant was opgesteld, maar een verkeerde interpretatie is van gebeurtenissen die kan worden toegeschreven aan een redacteur van een pro-separatistisch webforum, die zich had gebaseerd op een verzameling van eerdere speculatieve berichten op sociale media. Ook met de SBU-tapes is gefraudeerd. Zij suggereren een lanceerplek die later nooit meer in de onderzoeken ter sprake zal komen, en zeer waarschijnlijk te maken had met het neerhalen van een Oekraïense straaljager een dag voor MH17 neerstortte.

Het doel van de recente propaganda-oefening die het UCMC met de tv-spot in de Nederlandse media uitvoerde, kan worden geïnterpreteerd als een poging om zich in de epische strijd voor vrijheid en democratie te manoeuvreren. De mythe van het land van bevrijders, steunend op de ervaring van de goede oorlog tegen de nazi’s, is ook de belangrijkste basis waarop nog steeds de steun voor onze Amerikaanse hegemonie rust. We hoeven niet ver te zoeken naar een nieuw monster waarvoor wij en onze bevrijders zich nu op zouden moeten voorbereiden.

Methode lijkt te zijn een gemeenschappelijke ‘verbeelde gemeenschap’ te fabriceren om de mensen in (pro-)westerse samenlevingen achter de staatsgreep te krijgen en natuurlijk tegen de Russische bedreiging. De manier waarop is het creëren van een gevoel van wederzijdse lotsbestemming, gebaseerd op wederzijdse ervaringen in het verleden, of, zoals bestuurslid van het UCMC Natalya Popovich het formuleert: ‘We moeten dergelijke unieke verhalen populair maken, omdat zij landen samenbrengen en helpen te begrijpen dat we allemaal veel dichterbij zijn dan het lijkt‘. De campagne heeft dus kennelijk een doel dat verder wil reiken dan de ratificatie.

   Beïnvloeding politieke besluitvorming

Op microniveau is de mediacampagne ook bedoeld om de politieke uitkomst van het debat over bekrachtiging van het EU-Oekraïne associatieverdrag in de Eerste Kamer te beïnvloeden. In feite is men er heel eerlijk over. Volgens de initiatiefnemer van de campagne is bijvoorbeeld ‘materiaal gewijd aan dit onderwerp in de Nederlandse krant De Telegraaf [te lezen] aan de vooravond van de eindstemming voor de bekrachtiging van de EU-associatieovereenkomst.’ Op 30 mei stemt de Eerste Kamer over ondertekening van het associatieverdrag, een meerderheid is nu voor.

Beïnvloeding van onze afgevaardigden vond ook rechtstreeks plaats, bijvoorbeeld door een smeekschrift van een groep NGO’s dat direct aan de Eerste Kamer was gericht. Het UCMC maakte ook onderdeel uit van dit conglomeraat, net als overigens de Max van der Stoel Foundation, dat met volle overtuiging de situatie in het huidige Oekraïne – doorspekt met corrupte oligarchen, mensenrechtenschendingen, geweld en normalisering van extreem-rechts gedachtegoed – voorstelt als een lichtend pad naar vrede en democratie.

Fractiediscipline en horigheid aan de hegemonie zullen zonder meer een belangrijkere rol spelen bij de goedkeuring die de Eerste Kamer aan ratificatie zal geven. Hoewel de campagne van het UCMC eigenlijk zou kunnen worden beoordeeld als een nogal zachtaardige poging om de gewenste uitkomst gedaan te krijgen, moet men niet denken aan wat er zou gebeuren in een gelijksoortig geval. Indien bijvoorbeeld een Russische NGO-mantelorganisatie, gelieerd aan de Russische staat, probeert het politieke proces in een tegengestelde richting te beïnvloeden, zou waarschijnlijk een internationale rel zijn uitgebroken.

Op een ander niveau moeten we ons wel degelijk zorgen maken over propaganda-organisaties als het UCMC. Omdat zij zich vermommen als grassroots organisaties, leunend op een beeld van objectiviteit en burgeractivisme van onderaf, dient informatie dat van hen afkomstig met de grootst mogelijke argwaan te worden behandeld. In feite, om het bot te zeggen, was deze zogenaamde mediacampagne van het UCMC in die zin gewoonweg een actie van inlichtingengemeenschappen om attitudes en politieke processen te beïnvloeden.

De wijze waarop de Nederlandse politiek en journalistiek op deze inbreuk reageren, zal veel duidelijk maken over de toestand van onze politieke ruimte.