Afrika speelt een voorname rol tijdens de achtste editie van World Cinema Amsterdam. Belangrijk doel hiervan is om clichés over dit immense continent, met 54 landen en ruim 1 miljard bewoners, te ontkrachten. Met de vertoning van twintig korte en lange films uit tien verschillende landen moet worden aangetoond dat Afrika meer is dan honger, oorlog en onvrijheid.
De talkshow A Positive Image of Africa?! Op zaterdag, de openingsdag van het acht dagen durende filmfestival, was in ieder geval interessant. Filmmakers uit Burkino Faso, Niger, Oeganda en Nederland gingen de beeldvorming en stereotypering van het continent te lijf. Dat leverde in ieder geval pittige anekdotes op van zwarte filmmakers die moeite hebben hun weg te vinden in de grotendeels witte westerse wereld van de filmfinanciering.
Maar de films moeten het natuurlijk doen. De roadmovie Frontières is bij uitstek een publiekslieveling. Apolline Traoré uit Burkino Faso wou een film maken over de kracht van vrouwen. De vier hoofdpersonages maken een zevendaagse busreis door Senegal, Mali, Benin, Burkina Faso en Nigeria in West-Afrika. Volgens een in 1975 gesloten verdrag zou het vrije verkeer van personen en goederen hier gegarandeerd moeten zijn. Zoiets als Schengen in Europa.
De dagelijkse realiteit blijkt weerbarstiger. Overvallers, corrupte politie en douaniers maken het oversteken van de grenzen tot een gevaarlijke onderneming. De vrouwen moeten voor lijfsbehoud vechten. De regisseuse heeft er een daverende tragikomedie van gemaakt. Als op bepaalde momenten de handeling bijna documentair overkomt, is de film op zijn best. De filmmakers hebben heel dicht op de prangende realiteit van het getoonde onrecht gezeten. Afrikaanse films zijn het best als ze opgeklopte emotie vermijden.
Laat nu de Zuid-Afrikaanse film The Wound van regisseur John Trengove een uitzondering op die regel zijn. De onderwerpen die in de film aan de orde komen, zijn al bij voorbaat sensationeel en controversieel voor Zuid-Afrika. De film handelt over het inwijdingsritueel van de Xhosa-stam. Puberende jongens worden tijdens een gruwelijk acht dagen durend ritueel tot man gemaakt. Besnijdenis maakt daar onderdeel vanuit, een ingreep die primitief en onhygiënisch wordt gepleegd hetgeen tot verwondingen leidt.
Fabrieksarbeider Xolani, gespeeld door de geweldige Nakhane Touré, reist ieder jaar naar zijn geboortegrond om als caregiver een puber te begeleiden. Hij krijgt het 16-jarige rijkeluiszoontje Kwanda onder zijn hoede die nogal opstandig is. Wanneer hij erachter komt dat Xolani een seksuele relatie heeft met een collega caregiver, ontstaat er een explosieve situatie. Homoseksualiteit is in Zuid-Afrika een groot taboe. De regisseur gooit er nog een schepje bovenop door de seks onverbloemd te tonen.
Met de aandacht voor de inwijdingsrituelen en de sluimerende homoseksualiteit heeft regisseur Trengove zich op moedige wijze in een wespennest gestort. Taboedoorbrekend is The Wound zeker, en mag zonder twijfel ook als een emotionele achtbaan worden beschouwd. De gruwelijke rituelen, en alles eromheen, hebben een dwingende authenticiteit mee gekregen. Dat zorgt ervoor dat de film nét niet ontspoort in melodrama.
Ulrik van Tongeren