Andrej Zvyagintsev is de chroniqueur van een corrupt en zielloos Rusland. Met Loveless ontleedt hij een kapot huwelijk en een ontaarde Russische natie. Hiermee heeft hij alweer briljant werk afgeleverd.
Na zijn politieke allegorie Leviathan (2014) over het corrupte Rusland is Loveless (Nelyubov) aanzienlijk minder politiek beladen. Het is een intiemere film die zich concentreert op de welvarende Russische middenklasse. Zhenya (Maryana Spivak) is eigenaresse van een schoonheidssalon. Haar echtgenoot Boris (Alexey Rozin) werkt op kantoor en heeft een management-functie. Hun twaalfjarige huwelijk is op de klippen gelopen, wat rest is onderlinge haat en nijd. De scheiding is aanstaande en hun huis moet worden verkocht.
Intussen hebben beiden nieuwe partners aan de haak geslagen. Kind van de rekening is hun 12-jarige zoon Alexey (Matvey Novikov). Zowel Boris als Zhenya weigeren de zorg over hem. Moeder wil de jongen in een internaat onderbrengen en vervolgens in het leger. Aangrijpendste scène is die waarin Alexey zijn ouders over hem hoort ruziën. Eigenlijk kan de jongen beter verdwijnen en dat is precies wat letterlijk gebeurt. Vervolgens krijgen we de lange zoektocht naar de Alexey te zien.
Deze speurtocht wordt voornamelijk door vrijwilligers ondernomen omdat de politie hier geen tijd en geld in kan steken. Het leidt de kijker door bossen even buiten Moskou, naargeestige woonkazernes en de ruïnes van een kuuroord. Het is een huiveringwekkende tocht door een hels Rusland. De personages in Loveless zijn overwegend leeg en harteloos, hebben slechts oog voor de schermpjes van hun smartphone. Niet zo gek dat dergelijke mensen hun kinderen vergeten. De ouders van Alexey lijken hem niet te missen, tot het moment dat ze in een moratorium zijn lichaam moeten identificeren.
Ondanks de serieuze onderwerpen die Zvyagintsev belicht, maakt hij geen loodzware films. Zijn werk is verrassend licht van toon. De regisseur vertelt zijn verhalen met beklijvende beelden die in Loveless talrijk zijn. De minister van Cultuur in Rusland heeft weinig op met maatschappijkritische films. Maar als voornaamste Russische regisseur kan Andrej Zvyagintsev zich wel wat veroorloven. Ditmaal toont hij terloops de schaamteloze propaganda van de Russische staatsomroep op televisie over de Oekraïense oorlog, alsmede zijn kritische blik op politie- en hulpdiensten. Zijn boodschap over het harteloze Rusland blijft echter onverminderd hard overeind.
Ulrik van Tongeren
Loveless (Cinemien, 2017), vanaf 6 oktober in de bioscopen.