Hoewel er zowel in het parlement als onder de bevolking een ruime meerderheid is om het referendum te behouden, wil het nieuwe kabinet er juist vanaf. Meer Democratie start een referendum om referenda in leven te houden.
Volgens het deze week verschenen regeerakkoord wil de nieuwe regering Rutte III – met daarin nota bene D66 (‘D’ staat voor democratie *kuch*)- de Wet Raadgevend Referendum afschaffen. Niesco Dubbelboer, een van de grondleggers van de wet, noemt het voornemen van het kabinet „het toppunt van arrogantie!” De medewerker van het platform Meer Democratie, dat Nederlanders meer zeggenschap wil geven in de politiek en de maatschappij, denkt dat veel burgers terecht het gevoel hebben dat politici slechts geïnteresseerd zijn in hun stem en niet in hun mening.
„De bevolking wil in grote meerderheid meer invloed op de politieke besluitvorming. Het beperken van die invloed staat daar haaks”, aldus Dubbelboer. Invoering van de referendumwet voert naar de Commissie-Biesheuvel die al in 1985 positief adviseerde over de invoering van het correctief referendum (lees; bindend). „Het afschaffen van de referendumwet is een grote stap terug in de tijd. Het kan decennia duren voor er weer een referendumwet is ingevoerd. Op internationaal niveau heeft nog niet eerder een staat waar referenda worden gehouden dat recht afgeschaft.”
Dubbelboer vermoedt dat Rutte III af wil van referenda omdat het vorige kabinet geschrokken is van de uitslag van het raadgevende (lees: niet-bindend) Oekraïne-referendum april vorig jaar. Een meerderheid van de kiezers sprak zich daarbij uit tegen ondertekening van het Associatieverdrag met Oekraïne. „Sindsdien hebben partijen last van demofobie, angst voor de mening van het volk. Maar de inrichting van de Nederlandse democratie mag niet van afhankelijk zijn van een ervaring met het referendum. Democratische spelregels moeten gebaseerd zijn op principes en niet op opportunisme.”
Nederland moet volgens Dubbelboer nog veel leren omtrent referenda en dat kan alleen door er mee door te gaan. „De Tweede Kamer heeft in de referendumwet vastgelegd dat de wet na drie jaar (dus in de zomer van 2018) publiekelijk geëvalueerd moet worden door de Tweede Kamer, na een openbaar rapport van de minister van Binnenlandse Zaken. Dan gaat het niet aan om tussentijds al, in de achterkamertjes, de referendumwet in te trekken.” Overigens schoten de PvdA en GL reeds in mei van dit jaar invoering van een bindend referendum af door zich uit te spreken tegen een wetsvoorstel daaromtrent.
Meer Democratie zal de afschaffing van het referendum met alle mogelijke middelen proberen te voorkomen. „Met juridische middelen, lobbying, via publiciteitsacties en uiteindelijk door een referendum af te dwingen over het referendum. Dan zullen we zien hoe de Nederlanders daarover denken.” Ook als Rutte III instemt met het intrekken van de referendumwet, kunnen 300.000 burgers een stembusgang afdwingen. „Als vervolgens miljoenen mensen tegen intrekking stemmen, is de vraag of de regering dat advies durft te negeren”, laat een woordvoerder van de Raad van State vandaag weten.
De politieke partijen die het referendum in hun verkiezingsprogramma hebben staan, waaronder D66, bezetten 90 zetels in het parlement. Dubbelboer: „Hoe rot is de vertegenwoordigende democratie dat het referendum dan nu wordt afgeschaft? Ik roep de Tweede Kamer dringend op om het referendum niet af te schaffen!” Ondertekening van Red het Referendum!, hét referendum der referenda, doe je hier.