De Zweedse regisseur Ruben Östlund spaart in zijn satire over de kunstwereld niets en niemand. Ook de moderne kunst gaat gebukt onder de molensteen van de politieke correctheid. In The Square wordt op een briljante en amusante wijze de draak gestoken met dergelijke verheven idealen.

The Square is de titel van een vierkant object met een oppervlakte van vier bij vier meter, omringd door led lichtjes. Dit kunstwerk symboliseert dat iedereen gelijk is en dat men elkander helpt. Dat verheven ideaal van gelijkheid en hulpvaardigheid wordt gedurende de film omstandig gevierendeeld. De film speelt zich voor een belangrijk deel af in de veilige en schone wereld van het Zweedse Museum van Moderne Kunst in Stockholm. Deze kunsttempel ademt een en al politieke correctheid. Soms wordt daaraan getornd.

Zo verschijnt in de meest opmerkelijke scène van The Square tijdens een deftig sponsordiner een gespierde man ten tonele in het museum. Hij gedraagt zich als een aapmens, springt op tafels en trekt vrouwen aan de haren. Het deftige gezelschap krimpt van angst in elkaar. Het is een spannende scène volgestouwd met sardonische humor. Hiermee refereert Östlund aan zijn favoriete thema, namelijk dat de beschaving slechts een dun laagje vernis is. Onder de oppervlakte van het schijnbaar veilige burgerlijke bestaan krioelt de chaos.

Museumcurator Christian (Claes Bang) wordt beroofd van zijn mobiele telefoon en portefeuille. Dit terwijl hij een vrouw die door een man belaagd wordt te hulp schiet. De man gaat op oorlogspad om zijn bezit terug te krijgen. Hij verzendt brieven aan bewoners van een troosteloze woonkazerne. Aldaar botst hij op een jongen die excuses eist voor de valse beschuldigingen en Christian vervolgens bedreigt. Hier doet de film denken aan Play (2011) van Östlund waarin witte kinderen geterroriseerd worden door zwarte leeftijdsgenoten.

In The Square wordt rijk gedetailleerd de onzin van de hedendaagse museumwereld opgedist. De getoonde kunst is vooral bedoeld om het op te nemen voor de onderdrukten van de wereld, terwijl die uitsluitend bestemd is voor de rijke westerse elite. De regisseur ziet kunst als een afbrokkelend laagje vernis. Ietwat karikaturaal wordt de kloof tussen de elite en een zwerver in de film getoond. Soms gaat Östlund te kort door de bocht.

De film is een lange zit van twee en half uur. Östlund treft niet altijd doel met zijn uitzinnige satire. Het is een nogal ongemakkelijke film om te ondergaan maar je voelt aan dat hier een groot regisseur grenzen aan het verkennen is. Het is een inspirerend en prikkelend werk. Jammer dat de magnifieke Amerikaanse actrice Elizabeth Moss hier een ondankbare rol vervult, zij verdient beter.

Ulrik van Tongeren

The Square (Cinemien, 2017), vanaf 9 november in de bioscopen.

Door ravage

Abonneer
Laat het weten als er

*

1 Reactie
Oudste
Nieuwste Meest gestemd
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties
Hans Beerends
6 jaren geleden

Mooie recensie, nu begrijp ik de film beter. De eerste helft vond ik nogal saai en ergerlijk. Wellicht was het wel de bedoeling van de regisseur dat ik me ergerde, het is inderdaad een fake wereld. Maar is het niet vaak zo dat progressieve kunstenaars leven in een luxe wereld waar vanuit ze dan met ironische en kritische blik de dan bestaande wereld bekijken en en passant is die kritiek dan bewust of onbewust een veroordeling van maatschappelijke misstanden? Zelf blijven zij echter in hun luxe schijnwereld leven. Je hebt natuurlijk ook kunstenaars die de bestaande wereld helemaal niet veroordelen maar juist bevestigen, ook zij leven in luxe. Wat zou beter zijn: de ironische kritische kunstenaar of de burgerlijke kunstenaar die onderdeel is van het bestel????????