Stanley Tucci heeft een opmerkelijk authentieke biografische film over de Zwitsers-Italiaanse schilder en beeldhouwer Alberto Giacometti geregisseerd.
De film speelt zich af in Parijs, het is september 1964. Alberto Giacometti, gespeeld door Geoffrey Rush, schildert in zijn morsige atelier een portret van de Amerikaanse schrijver en criticus James Lord (Armie Hammer). Het geplande middagje poseren voor een snelle schets loopt uit naar achttien dagen. Met veel getier werkt de kunstenaar aan het doek, gaandeweg slaan de wanhoop en twijfel toe. Overschilderen dan maar weer, en telkens opnieuw beginnen. „Het is onmogelijk om een portret ooit te voltooien”, verzucht Giacometti.
Het slopende proces wordt nauwkeurig en gedetailleerd in beeld gebracht. Merkwaardig toch dat cineasten het creatieve proces van een beeldend kunstenaar zelden trefzeker in beeld weten te brengen. Meerdere films over onder meer Rodin bewijzen dat. Met Final Portrait is Tucci erin geslaagd het tot stand komen van een kunstwerk op een geloofwaardige manier te tonen. Met uitgekiende camerastandpunten wordt het penseelwerk van de kunstenaar gefilmd. We zien hier de handen van een echte schilder aan het werk.
In de pauzes tussen het werk door wandelen Giacometti en Lord door Parijs, bezoeken cafés en ervaren we het chaotische privéleven van de kunstenaar. Belangrijkste personages zijn broer Diego, echtgenote Anne en Caroline, zijn minnares die prostituee is. Daaromheen cirkelen kunsthandelaren en ander aasgieren. Giacometti’s werk is namelijk goud waard. Omdat hij bankinstellingen wantrouwt, verstopt hij immense stapels biljetten in zijn atelier.
Tucci behandelt slechts een korte episode uit het leven van Giacometti. Juist die beknoptheid is de grote kracht van de Final Portrait. Terloops en bijna schetsmatig en met grote aandacht voor details wordt het leven van de artiest getoond. Het rommelige atelier gevuld met ‘s mans beeldhouwkunst is een genot om te ondergaan. De onverwacht lichte toon van de film en de humor zijn een verrukking. Hier geen plechtstatigheid, het geploeter van de kunstenaar wordt vrij nuchter getoond.
De norse, morsige en gierige Giacometti wordt fraai neer gezet door de Australische acteur Geoffrey Rush. Eindelijk weer eens een echte rol voor deze man die veroordeeld leek tot bijrollen in lege spektakelfilms. Stanley Tucci is een acteur die sinds 1996 vijf films regisseerde. In zijn prachtige debuutfilm Big Time (1996), over twee broers die een Italiaans restaurant runnen, heeft hij eveneens op bijna maniakale en minutieuze wijze aandacht voor details. Dat geeft zijn films diepte en realisme en verklaart waarom hij zoveel jaren aan een film werkt.
Ulrik van Tongeren