Volgens het RIVM komen bij elke tien procentpunten minder HPV-vaccininaties op termijn ongeveer veertien vrouwen extra te overlijden aan baarmoederhalskanker. Maar klopt dit wel?

     door Peter de Kort

Vorige week werd door de media bericht over de tanende populariteit van de HPV-vaccinatie. Humaan Papillomavirus (HPV) is de veroorzaker van baarmoederhalskanker, genitale wratten en kan een rol spelen bij het ontstaan van andere vormen van kanker. Vaccinatie tegen HPV is sinds 2009 opgenomen in het Rijksvaccinatieprogramma voor 12-jarige meisjes.

Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) heeft berekend dat bij elke tien procentpunten minder vaccininaties op termijn ongeveer veertien vrouwen extra komen te overlijden aan baarmoederhalskanker. Maar klopt dit wel? In eerste instantie lijkt het een keurige rekensom. Men gaat uit van circa 200 doden per jaar als niemand zich vaccineert. De vaccinatie geeft bescherming tegen minstens twee typen HPV’s die waarschijnlijk voor ruim 70 procent van de baarmoederhalskankersterfte verantwoordelijk zijn.

Dus wanneer alle meiden zich dit jaar hadden laten vaccineren en levenslang een bijna volledige bescherming tegen deze types opbouwen, zou dat 70 procent van de 200, is 140 doden minder op termijn betekenen. Oftewel, als de vaccinatiegraad met tien procentpunten afneemt, zijn er op den duur veertien meer sterfgevallen te betreuren. Bij de huidige lage vaccinatiegraad van 45.5 procent levert dat volgens deze berekening op termijn in totaal circa 76 sterfgevallen extra op.

   Pessimistische aannames

Het RIVM verzuimt er helaas bij te vertellen dat ‘op termijn’ pas aanvangt over ongeveer vijftien jaar en de laatste vrouw van die veertien extra doden, maximaal 76 meiden, over ruim tachtig jaar hieraan kan overlijden. Dus gemiddeld sterft van de dit jaar ongevaccineerden, afgerond theoretisch één persoon per jaar extra, vanaf begin jaren ’30 tot na 2100 aan de gevolgen van baarmoederhalskanker.

Deze cijfers zijn gebaseerd op te pessimistische aannames. Men gaat er bij deze berekening vanuit dat er amper iets in positieve zin verandert in de levensstijl van de meiden en vrouwen en dat de geneeskundige ontwikkelingen de komende tachtig jaar zo goed als stilstaan. Een belangrijke oorzaak van het krijgen van een HPV is seksueel contact, met name met wisselende partners. Ook het roken en meeroken vormen belangrijke factoren om baarmoederhalskanker te krijgen.

Het roken en meeroken wordt elk jaar minder populair en de jeugd begint steeds later met seksuele contacten. Begin 2017 bijvoorbeeld vond gemiddeld het eerste intieme contact anderhalf jaar later dan in 2012 plaats. Hierdoor is de kans groot dat het aantal HPV-besmettingen later plaatsvindt en het aantal besmettingen behoorlijk vermindert. Uiteindelijk zullen sowieso veel minder HPV’s zich ontwikkelen tot een carcinoom, omdat er minder gerookt en meegerookt wordt.

Verder kun je ervan uitgaan dat de wetenschap ook niet stilstaat de komende decennia. Als je de wetenschappers moet geloven die bij het tv-programma DWDD minstens elk half jaar komen opdraven, wordt zelfs kanker in 9 van de 10 gevallen al rond 2035 hooguit een chronische ziekte.

   Heilloze missie

Tot die tijd is natuurlijk massale informatie over hoe je door je levensstijl de kans op kanker kunt verminderen aan met name de wat oudere generatie van groot belang. Bovendien zorgt een snellere vermindering van roken en meeroken dan tegelijkertijd voor een daling van vele andere, soms veel meer voorkomende dodelijke kankers.

Maar het RIVM wil alleen via het geven van betere informatie op scholen over de voordelen van de prik, meiden overhalen voor vaccinatie te kiezen. Dit is een heilloze missie als men er eerlijk bij vertelt dat het meestal vijftien jaar duurt voordat een HPV dodelijk kan zijn en er verwacht wordt dat rond 2035 vrijwel niemand meer overlijdt aan kanker.

Naast informatie over preventie kan men daarom beter extra stimuleringsmaatregelen treffen om het screeningspercentage van baarmoederhalskanker op te krikken. In combinatie met de steeds beter wordende behandelmethoden de komende vijftien jaar, zullen zo veel meer levens gered kunnen worden op de korte termijn. De stelling dat tien procentpunten minder gevaccineerden dit jaar op termijn veertien doden extra betreft, is dus tot aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid incorrect.